Nederland kent een scheiding van kerk en staat. Maar dat wil niet zeggen dat politieke partijen niets over geloofskwesties mogen zeggen. De verschillen daarin zijn groot: de ene partij houdt zich verre van welke geloofskwestie dan ook, de andere partij baseert heel haar bestaan erop. Dit zeggen de verkiezingsprogramma’s erover.
50PLUS
Geen verwijzingen naar geloofsvraagstukken
VVD
• Gerichte aandacht voor acceptatie van LHBTI’ers in religieuze gemeenschappen zoals de bible belt en gesloten islamitische gemeenschappen
• Meer aandacht voor gelijkheid voor de wet, godsdienstvrijheid en discriminatie in het inburgeringscurriculum
• Nederlandse haatpredikers weren en sluiten van religieuze instellingen die op grond van hun geloof geweld prediken
• Veiligheid staat voorop in de strijd tegen radicalisering en terreur, ook als daarvoor de vrijheid van meningsuiting van haatpredikers of de godsdienstvrijheid van ondermijnende genootschappen wordt beperkt. Of als daardoor jihadgangers stateloos worden wanneer hen het Nederlanderschap wordt afgenomen om te voorkomen dat zij terugkeren
• Het Openbaar Ministerie vervolgt actief op delicten als opruiing, haatzaaien, discriminatie of bedreiging door extremistische predikers. Zo maken we duidelijk dat haatimams in strijd met de wet handelen als zij onverdraagzaamheid en haat verspreiden. Nederland zet zich ook actief in voor een Europese zwarte lijst met extremistische predikers die Europa niet in mogen
• Verbieden van genootschappen die als kerkgenootschap een bedreiging vormen voor onze openbare orde en de democratische rechtsorde ondermijnen
• Voorkomen en tegengaan van huwelijksdwang en huwelijkse gevangenschap. Het is al strafbaar voor een bedienaar van een godsdienst een religieus huwelijk te sluiten vóórdat een burgerlijk huwelijk is gesloten. Dat breiden we uit naar personen die weigeren mee te werken aan de ontbinding van het religieus huwelijk
• Een grondwetswijziging die bepaalt dat de vrijheid van onderwijs (artikel 23) niet ten koste mag gaan van het gelijkheidsbeginsel (artikel 1 – niemand mag worden gediscrimineerd)
• Het recht op vrijstelling van de leerplicht op grond van levensovertuiging (richtingsbezwaren) vervalt
• Acceptatieplicht van leerlingen voor bijzondere scholen. Deze scholen mogen leerlingen niet meer weigeren op basis van de levensovertuiging van hun ouders
• De mogelijkheid om schoolbesturen en directies te schorsen of te ontslaan als een school de burgerschapsopdracht niet goed uitvoert
CDA
• De vrijheid van onderwijs (artikel 23) staat onder druk en wordt steeds verder ingeperkt. Wij staan pal voor de vrije keuze van ouders om de school te kiezen die past bij de opvoeding van hun kinderen. Met een goed toezicht op kwaliteitseisen en strenge handhaving zorgen we dat kinderen op elke school goed onderwijs krijgen
• Wij staan pal voor de bescherming van de vrijheid van godsdienst die aan iedereen - binnen de grenzen van de wet - de ruimte laat om zijn geloof inhoud en vorm te geven, ook in het publieke domein
• Wij beperken de ongewenste beïnvloeding door onvrije landen op religieuze en maatschappelijke organisaties. Dit vraagt om een verbod op buitenlandse financiering van organisaties die in strijd handelen met de rechtsstaat.
• Wij willen een verbod op salafistische organisaties en een openbare lijst van buitenlandse predikers die het land niet in mogen
ChristenUnie
• We staan pal voor (geestelijke) vrijheden, zoals vrijheid van godsdienst en onderwijs
• Geloofsvrijheid voor iedereen. Alle mensen hebben het recht om in vrijheid hun geloof en overtuiging te delen, met elkaar, met hun kinderen en in de samenleving. Iedereen heeft ook het recht om van geloof te veranderen
• Eeuwenlange geloofstradities verdienen bescherming, zoals bijvoorbeeld de rituele slacht. De overheid mag wel regels stellen, bijvoorbeeld om het welzijn van dieren zo goed mogelijk te borgen
• De overheid erkent de bijzondere positie en beschermwaardigheid van kerkgenootschappen, waaronder in de wet alle geloofsgemeenschappen worden verstaan. De overheid voert regelmatig overleg met de gezamenlijke kerken en met andere geloofsgemeenschappen over de belangrijke rol die zij in de samenleving spelen
• Meer expertise bekeerlingen en LHBTI-ers. Er komen meer gespecialiseerde hoor- en beslismedewerkers bij de IND om de geloofwaardigheid van een bekeringsverhaal en/of geaardheid goed te kunnen beoordelen. Zo wordt het mogelijk om het asielrelaas van bijvoorbeeld christelijke bekeerlingen en/of LHBTI-ers beter te beoordelen
• De vrijheid van artikel 23 om een school met een eigen identiteit op te richten, mag niet worden aangetast. De overheid moet de rechten die hiermee samenhangen beschermen, zoals vergoeding van de kosten van leerlingenvervoer en de bescherming voor de laatste school van een richting.
• Thuisonderwijs blijft een recht dat ouders hebben, mits zij voldoen aan de wettelijke waarborgen rond kwaliteit, veiligheid en burgerschap
• Godsdienstig en humanistisch vormend onderwijs. Leerlingen in het openbaar (speciaal) onderwijs kunnen ook in de toekomst binnen de schooltijden levensbeschouwelijk vormingsonderwijs of godsdienstonderwijs ontvangen. De financiering wordt in lijn gebracht met de bekostiging van het reguliere onderwijs
• Er komt een speciaal gezant voor godsdienstvrijheid, in Nederland en de EU. Geloofsvrijheid staat wereldwijd steeds meer onder druk. Het bevorderen van geloofsvrijheid moet een hoofdthema in ons buitenlandbeleid zijn
SGP
• De SGP is voorstander van een preambule bij de Grondwet waarin uitdrukkelijk verwezen wordt naar de christelijke waarden van Nederland
• Ook het doen en laten van de overheid is afhankelijk van Gods zegen. Daarom is het een goede zaak dat dit door de woorden ‘bij de gratie Gods’ boven wetten en Koninklijke Besluiten zichtbaar blijft
• De christelijke eed, ambtsgebeden en de bede in de troonrede moeten blijven. Daarmee geeft ook de overheid blijk van zijn afhankelijkheid van God
• Bijzondere scholen dienen bij het toelaten van leerlingen en het benoemen van personeel eisen kunnen (blijven) stellen die nodig zijn om recht te doen aan de identiteit van de school
• Het is niet aan de onderwijsinspectie om te beoordelen of scholen de juiste opvattingen hebben, bijvoorbeeld over het klimaat of seksuele diversiteit
• Burgerschapsonderwijs moet gericht zijn op respectvolle bejegening van alle mensen en erkenning van de democratische rechtsstaat. Het is ontoelaatbaar dat de overheid opvattingen van scholen gaat censureren
• De overheid heeft op basis van haar grondwettelijke bevoegdheid het recht en de plicht om actiever op te treden tegen bekostigd en niet-bekostigd jihadistisch onderwijs
• Het openbaar onderwijs moet voor alle leerlingen voldoende aandacht besteden aan godsdienstige en levensbeschouwelijke stromingen. Daarvoor is onder meer contact nodig met (lokale) kerken
• De algemene wet gelijke behandeling is verouderd en eenzijdig. Klassieke grondrechten verdienen een herwaardering. In de verhouding tussen grondrechten is bijvoorbeeld de vrijheid van godsdienst gelijkwaardig aan het gelijkheidsbeginsel (artikel 1 – verbod op discriminatie), maar in de praktijk wordt de godsdienstvrijheid verdrongen door het gelijkheidsbeginsel
• De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, ook als dat meningen zijn die niet stroken met wat de meerderheid vindt, of godsdienstige of politieke opvattingen die verzet oproepen
• De vrijheid van meningsuiting mag geen vrijbrief zijn om doelbewust en nodeloos te kwetsen of Gods naam te lasteren
• De vrijheid om naar eigen geweten te handelen moet voluit blijven bestaan. De discriminatie van trouwambtenaren vanwege hun levensbeschouwelijke visie op het huwelijk moet ongedaan worden gemaakt
• Het gelijkheidsbeginsel is onder meer zichtbaar in de gelijke bekostiging van openbaar en bijzonder onderwijs. De SGP is voorstander van meer ruimte voor alle scholen om hun eigen beleid te voeren rond bijvoorbeeld benoeming van personeel op scholen en de toelating van leerlingen
• Leerlingenvervoer is erg belangrijk om passend onderwijs te realiseren. Het vervoer is beschikbaar ongeacht de godsdienstige of levensbeschouwelijke achtergrond van de leerlingen
• Thuisonderwijs is een recht dat ouders hebben, mits zij voldoen aan basale wettelijke waarborgen
• Het COA zorgt voor veilige opvangcentra, waar ook christelijke asielzoekers hun geloof vrij kunnen belijden, zonder door andere asielzoekers te worden bedreigd of geïntimideerd
• Het luid ten gehore brengen van islamitische gebedsoproepen in asielzoekerscentra wordt verboden omdat dit voor andere, vaak getraumatiseerde bewoners uiterst pijnlijk kan zijn
• De publieke ruimte is niet neutraal. Met gezond bewustzijn moeten we daar onze cultuur en tradities koesteren. Daarom moeten gemeenten terughoudend zijn ten aanzien van megamoskeeën, die een grote impact hebben op de omgeving
• Gebedsoproepen waarbij de islamitische geloofsbelijdenis met geluidsversterking over de omgeving wordt uitgestort, moeten niet langer wettelijk worden toegestaan
• Op het naleven van het boerkaverbod in onderwijs, zorg, openbaar vervoer en overheidsgebouwen, dient te worden toegezien
• Buitenlandse financiering van moskeeën wordt verboden
• Salafistische organisaties waarvan de activiteiten op gespannen voet staan met de rechtsstaat worden aangepakt
• De EU moet blijven opkomen voor geloofsvrijheid. Daarbij hoort ook dat er ruimte wordt geboden voor gewetensbezwaren van ambtenaren (het ‘Daniël-principe’). Europese rechtspraak moet borgen dat niemand mag worden verplicht tot het uitvoeren van werkzaamheden die indruisen tegen eigen geloof of levensovertuiging (‘reasonable accomodation’)
• De godsdienstige overtuiging van burgers en de keuzes die zij op basis daarvan maken, mogen als zodanig geen reden zijn om hen uit te sluiten als pleegouder of adoptiefouder
D66
• D66 staat pal voor de vrijheid om te geloven wat je wil en zal altijd opstaan tegen discriminatie. Geloof is iets persoonlijks en de manier waarop je je geloof belijdt hoort een eigen keuze te zijn
• De overheid behoort niet te bepalen wat iemand om religieuze redenen draagt, ook niet in publieke ruimtes
• Bij de vrijheid van onderwijs staat voor ons het recht van burgers om een school te stichten centraal, níet de levensbeschouwelijke of onderwijskundige grondslag. De keuzevrijheid van ouders en een volledige publieke financiering van scholen sluiten hierop aan, mits het onderwijs aan de gestelde kwaliteitseisen voldoet. Met publiek geld gefinancierde scholen moeten alle leerlingen toelaten die de grondslag van de school respecteren
• Uit deze vernieuwde vrijheid van onderwijs volgt automatisch de acceptatieplicht: scholen mogen geen leerlingen weigeren op basis van religie
• Er is geen plaats voor ongewenste buitenlandse beïnvloeding die tot ondermijning van onze democratische rechtsstaat, vrijheden en open samenleving leiden. Religieuze en andere maatschappelijke instellingen worden daarom verplicht om transparant te zijn over buitenlandse geldstromen en ontvangsten in natura, waaronder het ontvangen van (buitenlandse) haatzaaiende sprekers
• Vrouwen en (ook) mannen met een migratieachtergrond die door druk van familie of vrienden niet zichzelf kunnen zijn en onderdrukt worden, verdienen onze bescherming. Dit geldt ook voor Nederlanders zonder migratieachtergrond in – bijvoorbeeld – strengreligieuze gemeenschappen
• We treden op tegen religieuze praktijken die de vrijheid van vrouwen en meisjes ernstig beperken. We treden op tegen genitale verminking en zetten preventieprogramma’s op tegen genitale verminking van meisjes en vrouwen
PvdA
• Wij willen artikel 23 van de Grondwet - dat de vrijheid van onderwijs regelt - aanpassen. Niet langer de belangen van de school, maar die van het kind staan daarin centraal. Het nieuwe artikel 23 is duidelijk: ieder kind heeft recht op onderwijs en kan elke school kiezen. Scholen hebben de plicht om kinderen te accepteren. Kinderen mogen niet geweerd worden op basis van hun geloof, zorgbehoefte of inkomen van hun ouders
GroenLinks
• Een school moet veilig zijn voor iedere leerling, ongeacht seksuele oriëntatie, genderidentiteit, geloof, huidskleur of beperking. Omgaan met diversiteit wordt verankerd in de (bij-)scholing van leraren en de burgerschapsopdracht voor scholen. De Onderwijsinspectie gaat actiever optreden tegen scholen die hier te weinig aan doen. We ondersteunen organisaties van leerlingen die opkomen voor acceptatie op hun school
• We moderniseren artikel 23 en laten het onderscheid tussen bijzonder en openbaar onderwijs vervallen. De overheid is verantwoordelijk voor het waarborgen van kritisch denken en burgerschap op alle scholen
• Kinderen kunnen geen ontheffing van de leerplicht krijgen op grond van een geloofsovertuiging
• Scholen mogen leraren en leerlingen niet weigeren op basis van hun identiteit
• Alle scholen maken hun visie op samenleving en onderwijs expliciet in hun schoolplan
SP
• We beschermen ons land tegen organisaties die haat zaaien en geweld prediken, waaronder extreemrechtse groeperingen en extreme salafisten. Ronselaars en haatpredikers worden uit ons land geweerd of vervolgd. Financiering van politieke en religieuze organisaties vanuit het buitenland staan we niet toe. Dat geldt ook voor de aansturing van moskeeën en andere organisaties vanuit het buitenland
• Artikel 23 (vrijheid van onderwijs) gaat op de schop. De vrijheid om een school te stichten mag nooit een vrijbrief zijn om jongeren buiten te sluiten. Elke school dient elke leerling te accepteren en mag deze niet weigeren op basis van de levensovertuiging of geaardheid. Ook mag bijvoorbeeld de geloofsovertuiging geen reden zijn om een docent niet aan te nemen. Op elke school krijgen kinderen les in de grondrechten die gelden in onze samenleving
PvdD
• Het verbod op onverdoofd slachten gaat voor iedereen gelden: de uitzondering die ten behoeve van religieuze slacht op dit verbod is gemaakt, wordt geschrapt
• Artikel 23 van de Grondwet wordt aangepast: de vrijheid van onderwijs mag niet misbruikt worden om te discrimineren. Intentieverklaringen die homoseksualiteit afwijzen zijn onacceptabel
PVV
• We leggen grondwettelijk vast dat onze Joods-christelijke en humanistische wortels de dominante en leidende cultuur vormen in Nederland
• Wij behouden het bijzonder onderwijs en artikel 23 van de Grondwet
• Er is geen plaats voor islamitisch onderwijs, omdat juist dat onderwijs in alles haaks staat op vrijheid, gelijkheid en democratie
• De islam is geen godsdienst maar een totalitaire ideologie
• Verbod verspreiden islamitische ideologie (islamitische scholen, moskeeën, koran)
• Verbod op het dragen van hoofddoekjes in overheidsgebouwen inclusief de Staten-Generaal
• Migranten uit islamitische landen komen Nederland niet meer in
• Er komt een nieuw ministerie van Immigratie, Remigratie en De-islamisering (IRD)
Lijst Henk Krol
Geen verwijzingen naar geloofsvraagstukken
FvD
• Invoering van een Wet Bescherming Nederlandse Waarden (Wet BNW) die bepaalt dat alle instanties (scholen, religieuze instellingen, etc.) vijf fundamentele waarden dienen te onderschrijven:
o Wanneer religieuze leefregels conflicteren met de Nederlandse wet, gaat de Nederlandse wet altijd voor;
o Iedereen heeft het recht te geloven wat hij of zij wil; dus ook het recht om van zijn of haar geloof af te vallen;
o Iedereen heeft het recht godsdienstige ideeën te bekritiseren, te ridiculiseren, te analyseren en in twijfel te trekken;
o Alle mensen zijn fundamenteel gelijkwaardig, ongeacht geslacht, ras of seksuele gerichtheid;
o De partnerkeuze is vrij; uithuwelijking en kindhuwelijken zijn onaanvaardbaar
• Bij schending van deze waarden volgt een waarschuwing en een boete; na een tweede waarschuwing volgt sluiting, beëindiging van de activiteiten en strafrechtelijke of bestuurlijke vervolging van de verantwoordelijke functionarissen
• Buitenlandse financiering van religieuze scholen en instellingen is verboden
• Het dragen van niqaabs, bivakmutsen en andere gezichtsbedekkende kleding in het openbaar, anders dan om gezondheidsredenen, wordt verboden
• Misstanden bij islamitische scholen aanpakken
• Maximale vrijheid van onderwijs maar mét onderschrijving van vijf fundamentele waarden uit de Wet Bescherming Nederlandse Waarden
• Behoud bijzonder onderwijs (art. 23), maar strengere waarborgen op kwaliteit, in het bijzonder bij islamitische scholen. Om hun identiteit te bewaren, mogen scholen in het bijzonder onderwijs hun aannamebeleid blijven baseren op religieuze achtergrond
Denk
• Fiks investeren in programma’s om haat tegen religieuze groepen te bestrijden, zoals antisemitisme
• Een nationaal programma om islamofobie en moslimhaat te bestrijden. Aan het hoofd hiervan staat een Nationaal Coördinator Bestrijding Moslimdiscriminatie
• Alle gemeenten moeten eeuwige grafrust op een betaalbare wijze aanbieden zodat mensen die dat uit religieus oogpunt wensen, overal de mogelijkheid hebben om zich in Nederland te laten begraven
• Flexibel op te nemen vrije dagen voor feestdagen, zodat geloofsgemeenschappen hun religieuze feest kunnen vieren op dagen die voor hen van belang zijn
• Het recht op rituele slacht blijft bestaan
• Maatregelen nemen om haatzaaien, nodeloos grieven en aanzetten tot discriminatie van geloven beter te bestrijden, bijvoorbeeld door een strengere handhaving van relevante strafrechtartikelen
• Op dit moment is een koopwoning voor veel Nederlanders onbereikbaar, omdat zij vanuit religieus oogpunt geen rente willen betalen. DENK wil dan ook dat de regering rentevrije financiering van woningen mogelijk gaat maken
• Voor onderwijsvrijheid
• Stoppen van de hetze tegen islamitische scholen
• Symbolische wetgeving die de rechtsstaat ondermijnt, zoals het gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding (in de volksmond boerkaverbod) intrekken
• Het demonstratierecht, wat een groot grondwettelijk goed is, aanpassen: een verbod op het gebruik van terroristische symbolen en een verbod op haatdemonstraties voor religieuze gebouwen
