Hoe gaat u om met een narcist?

Ik weet bijna zeker dat mijn partner een narcist is. We hebben twee kinderen van 5 en 9 jaar. Wat moet ik doen?
"Bent u bang dat uw kinderen besmet raken met het narcisme van uw man? Het zou nog kunnen ook. Narcisme is geen ziekte die wordt overgebracht door een virus of door bacillen, maar het is hinderlijk gedrag dat kinderen, zoals elk gedrag, gemakkelijk kopiëren van hun ouders.

Maar waarschijnlijk heeft u zelf het meeste last van uw man. Narcisten willen voortdurend aandacht. Als ze die niet of onvoldoende krijgen kunnen ze in woede uitbarsten of depressief worden. Als u niet uw best doet om een narcist zoals uw man te verwennen op elke mogelijke manier, krijgt u het erg met hem aan de stok.

U kunt twee dingen doen. In de eerste plaats is het niet verstandig om uw man te verwennen om ruzies te voorkomen. Dit leidt ertoe dat u hem in alles zijn zin moet geven. In de tweede plaats kunt u proberen om met uw man in gesprek te komen over de oorzaken van zijn narcisme. Want narcisme is meestal een reactie op een nare situatie, zoals misbruik of trauma’s die tijdens de jeugd hebben plaatsgevonden. Schakel eventueel via uw huisarts een psycholoog in voor relatiegesprekken."

Toen ik mijn ex leerde kennen, vond ik hem een knappe, stoere en zekere man. Hoe langer we bij elkaar waren, hoe vaker ik merkte dat hij zichzelf wel erg stoer en geweldig vond. We zijn uit elkaar gegaan, omdat ik niet met een narcist kan leven. Ik ben bang dat mijn zoon van 5 ook een narcist wordt als hij te veel bij mijn ex is. Kan dat?
"Ja, dat kan. En wel op twee manieren. Kinderen kopiëren het gedrag van hun ouders, dat is de eerste manier. Uw zoon zou zich net zo egocentrisch kunnen gaan opstellen als uw ex, gewoon omdat hij door het voorbeeld denkt dat het zo hoort.

De tweede manier verloopt via een omweg. Narcisme is een reactie op nare gebeurtenissen in de jeugd. Misschien hebben de ouders van uw ex geweld tegen hem gebruikt of hem verwaarloosd. Het narcisme van uw ex kan een verdediging zijn tegen de onzekerheid die hij door deze behandeling is gaan voelen. Nu zou het kunnen dat uw ex het gedrag van zijn ouders kopieert en uw zoon geweld aandoet of verwaarloost. Uw zoon zou zich daar dan op zijn beurt tegen kunnen gaan verdedigen door zich als een narcist te gedragen.

Het is belangrijk dat u uw zoon beschermt tegen deze gang van zaken. Blijf met uw ex in gesprek over zijn opvoeding. Geef uw zoon alle liefde die u heeft. Wees alert op vreemd gedrag van uw kind en bespreek dit dan meteen met hem in woorden die hij kan begrijpen."

Bestaat er een behandeling voor narcisme?
"Narcisme is een lastige eigenschap, maar het is geen ziekte. Dat wordt het pas als iemand de narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Zo iemand is extreem gevoelig voor krenking, dus voor gezichtsverlies en voor het gevoel dat zijn eigenwaarde wordt aangetast. Iemand met deze stoornis kan erg gewelddadig worden, ook tegen zichzelf. Het is dus altijd zaak om voorzichtig te werk te gaan.

Er is geen medicatie tegen de narcistische persoonlijkheidsstoornis en ook geen cognitieve gedragstherapie. Het enige wat helpt is een langdurige behandeling waarin cliënten met deze aandoening leren om iemand anders, namelijk hun behandelaar, te vertrouwen. Het probleem is dat narcisten zelden in therapie willen, omdat zij vinden dat er niets met hen aan de hand is. Het ligt namelijk altijd aan een ander."

Een vriendin van mij woont samen met een tiran van een narcist. Hij kleineert haar, houdt zichzelf voor dat hij de beste van de wereld is. Hij vergalt haar leven en ze is bang om bij hem weg te gaan. Kan ik haar helpen?
"Mensen zien vaak zelf als laatste hoe slecht hun situatie is. Een alcoholist bijvoorbeeld blijft lang volhouden dat zijn excessieve drankgebruik wel meevalt. Misschien ziet uw vriendin niet in hoezeer haar partner haar schade berokkent.

Het kan ook zijn dat zij dit wel door heeft, maar dat zij ondanks alles van de man houdt. Misschien hoopt ze dat hij op een dag zal veranderen. Liefde en hoop kunnen iemand lang in een slechte situatie houden.

Een laatste mogelijkheid is dat uw vriendin een lage dunk van zichzelf heeft. Ze denkt bijvoorbeeld dat ze niet beter verdient dan deze man, of dat ze toch nooit een betere partner zal vinden, omdat ze daar te dom of te lelijk voor is.

Hoe het ook zij, het enige wat u kunt doen is haar niets verwijten, maar wel steeds voorhouden dat er slechte dingen met haar gebeuren en dat dit niet haar eigen schuld is. Houd contact en probeer haar langzaam te laten inzien dat ze zich niet hoeft te laten kleineren om iemand van haar te laten houden."

Sinds kort is het duidelijk dat mijn moeder een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Hoe kom je daar aan? Door ervaringen uit je verleden?
"Inderdaad. Een narcistische persoonlijkheidsstoornis ontstaat tijdens de jeugd, als reactie op nare gebeurtenissen. Meestal gaat het om emotionele verwaarlozing of geweld door de ouders. Kinderen gaan zich daardoor waardeloos voelen en verdedigen zichzelf daartegen door hun ego enorm op te blazen en zichzelf geweldig te gaan vinden. De gedachte lijkt wel te zijn: als niemand anders het doet, dan doe ik het zelf maar.

Je kunt zeggen dat narcisme, verhoogde eigendunk, een tegengif is tegen gevoelens van minderwaardigheid. Deze kunnen ook later in het leven ontstaan, bijvoorbeeld door een ongelukkige liefde of een misbruikende partner."

​Narcismetest
Meer weten? Doe de narcismetest en bekijk de tips voor naasten van mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis.