De garantie op uw spaargeld: alle vragen beantwoord

"Deze bank valt onder het depositogarantiestelsel, dus u kunt hier veilig uw geld stallen." Het is het gebruikelijke antwoord, wanneer een spaarder zich afvraagt of hij vertrouwen moet hebben in de zoveelste onbekende bank die onweerstaanbaar hoge rentetarieven aanbiedt.

Maar nu de kredietcrisis verder om zich heen grijpt: hoe zit dat precies, met die regeling? Spaargeld toevertrouwen aan vreemde banken met onbekende namen blijft eng. Een geruststellend standaardantwoord is in dit geval voor veel spaarders niet genoeg. Zeker nu het ook mis kan gaan, zoals de problemen bij de IJslandse internetbank Icesave bewijzen.

Waarschijnlijk is dit de reden dat Geld & Recht heel veel vragen krijgt over de garantieregeling voor spaargeld. In dit artikel proberen er we zo veel mogelijk te beantwoorden, op zo nauwkeurig mogelijke manier.

Wat is de garantieregeling?

In Nederland zijn alle tegoeden op bankrekeningen tot een bepaald bedrag gegarandeerd. Als de bank uw geld niet meer kan uitbetalen, bijvoorbeeld door faillissement, dan weet u met de garantie zeker dat u niet al uw geld kwijt bent.

De officiële naam van de garantieregeling is de depositogarantieregeling. Die kwam per 2007 in de plaats van de oude Collectieve Garantieregeling. De regeling is terug te vinden in de Wet op het Financieel Toezicht (Wft). Hij is nader uitgewerkt in een koninklijk besluit uit 2006. De officiële wetteksten kunt zelf nalezen op internet.

• Wet op het Financieel Toezicht, deel 3, artikel 258 tot en met 267 (afdeling 3.5.6).
• Besluit bijzondere prudentiële maatregelen, beleggerscompensatie en depositogarantie Wft, hoofdstuk 6, paragraaf 6.2 (artikel 18 tot en met 29).

De garantie wordt verleend door De Nederlandsche Bank. Het geld dat er voor nodig is, wordt samen opgehoest door alle banken die in Nederland rekeningen aanbieden.

Hoeveel keert de garantieregeling uit?

De Nederlandsche Bank (DNB) garandeert sinds dinsdag 7 oktober 100.000 euro volledig. Dat is een stuk meer dan het nieuwe minimum van 50.000 euro dat Europese ministers van Financiën in Luxumburg hebben afgesproken. ,,Wij zijn in staat meer te garanderen", zei minister Bos op het besluit niet 50.000 maar 100.000 euro te garanderen.

Voor september was nog de eerste €20.000 van Nederlandse spaartegoeden voor 100% gegarandeerd. Van de volgende €20.000 kregen spaarders 90% terug. Voor het deel van uw betaal- of spaarrekening tussen de €20.000 en €40.000 gold dus een eigen risico van 10%. Dat maakte dat De Nederlandsche Bank maximaal € 38.000 uitkeerde.

De rest van het geld, inclusief het deel wat onder het eigen risico viel, kunt zelf proberen te verhalen op de failliete bank (zie onder).

Hoe weet ik of een bank onder de regeling valt?

Als u wilt controleren hoe zit met een bepaalde bank, dan kijkt u of de bank vermeld staat in het Register Kredietinstellingen en Financiële Instellingen van De Nederlandsche Bank.

• Register Kredietinstellingen en Financiële Instellingen van De Nederlandsche Bank.

In dit register staan alle banken die in Nederland een vergunning bezitten. Zonder vergunning een bank uitbaten is in Nederland streng verboden. Nederlandse banken met een vergunning doen verplicht mee aan de depositogarantieregeling. Als een Nederlandse bank dus in het Register Kreidietinstellingen staat, dan geldt de depositogarantieregeling voor tegoeden bij die bank.

Om te zien of een bank Nederlands, kijkt u naar de 'statutaire plaats' waar de bank volgens het Register gevestigd is. Is dat een Nederlandse plaats, dan heeft u te maken met een Nederlandse bank, die dus valt onder het Nederlandse garantiestelsel.

U zult zien dat allerlei buitenlandse banken (AT Bank, Yapi Kredi, AK Bank, Credit Europe) voor de Nederlandsche Bank gewoon als Nederlandse banken beschouwd worden. Het zijn zelfstandige, Nederlandse ondernemingen. Dat ze toevallig eigendom zijn van een buitenlands bedrijf, zoals de AT Bank eigendom is van de grote Russische Alfa Bank, doet er niet toe.

Er adverteren weinig echte buitenlandse banken in Nederland. Als u met zo'n bank te maken hebt, ziet u dat in het Register Kredietinstellingen aan de buitenlandse vestigingsplaats en de vermelding dat het gaat om vergunning voor een bank 'uit de EER' of 'buiten de EER'. Dit slaat op de herkomst van de bank: uit een land binnen de EER (Europese Economische Ruimte) of erbuiten. Als u met zo'n bank in zee gaat, wordt het ingewikkeld met de garantie. Zie de aparte vraag in dit stuk over buitenlandse banken en de garantieregeling.

Geldt de regeling voor alle soorten rekeningen?

De regeling geld voor betaalrekeningen en spaarrekeningen die op naam zijn gesteld. Anonieme rekeningen zijn dus uitgezonden.

Spaardeposito's vallen meestal wel, maar enkele keer ook niet onder de regeling. In dat laatste geval heeft u een achtergesteld deposito te maken. Op deze deposito's wordt een hogere rente vergoed, maar na een failliet bent u nergens. U heeft geen recht op de depositogarantieregeling. Erger nog, na het failliet hoort u bij de schuldeisers die als allerlaatste in aanmerking komen om nog geld krijgen.

Een achtergesteld deposito herkent u doorgaans aan de verdacht hoge rente. Dat het om een achtergesteld deposito gaat, moet ook vermeld worden door de bank, in ieder geval in de productvoorwaarden. U kunt er ook over bellen naar de bank. Bij twijfel kunt u vragen of de bank u zwart op wit wil geven, dat de garantieregeling van toepassing op het deposito dat u wilt nemen. De Nederlandsche Bank kunt u het niet vragen: zij geven geen informatie over specifieke rekeningen of deposito's.

Bij sommige banken, zoals de AT Bank, krijgt u geen eigen rekeningnummer. In plaats daarvan schrijft u geld over naar een centraal rekeningnummer van de bank, onder vermelding een persoonlijke code. Dit maakt niet uit. Een rekening is een rekening: een constructie waarbij u geld stort bij een bank en de bank verplicht is u dat terug te betalen wanneer u dat wilt, binnen de voorwaarden van het contract. De vorm is niet van belang.

Alle andere financiële producten (hypotheekspaarpolissen of kapitaalverzekeringen bijvoorbeeld) vallen dus niet onder de regeling. Beleggingsrekeningen vallen wel onder het beleggerscompensatiestelsel.

Kan ik spreiden over meer rekeningen of banken?

De vergoeding van maximaal €100.000 geldt per persoon, per bank. Het heeft dus zin om te spreiden, zolang u het geld bij verschillende banken stalt. Het heeft geen zin, om het geld te verdelen over verschillende rekeningen bij dezelfde bank. Voor de claim wordt het saldo van al uw rekeningen opgeteld: betaalrekeningen en spaarrekeningen.

Soms kunt u twijfelen of twee banken die onder verschillende naam adverteren, niet misschien stiekem toch een bedrijf vormen. De Postbank is bijvoorbeeld 100% eigendom van ING. En wat gebeurt er na de samenvoeging van ABN Amro en Fortis in Nederland?

In deze gevallen geldt: als de bank apart vermeld staat in het Register Kredietinstellingen, dan geldt het als een aparte bank en geeft De Nederlandsche Bank apart garantie op het tegoed. Dat was tot voor kort ook het geval voor ING en Postbank. Rekeninghouders hadden tot voor kort bij beide banken recht op maximaal 100.000 euro garantie. Inmiddels (februari 2009) zijn beide banken echter samengegaan en ontvangt u bij faillissement nog slechts tot 100.000 euro (bij een en/of rekening uiteraard het dubbele). Hoe het gaat met ABN en Fortis kunnen wij niet voorspellen, maar u kunt het te zijner tijd dus ook nazoeken in het Register.

Hoe zit het met en/of-rekeningen?

De regeling geldt per persoon, dus beide houders van de en/of-rekening kunnen er apart aanspraak op maken. Ieder heeft u dus recht op maximaal 100.000 euro. Heeft u samen een en/of-rekening, dan bezit u allebei de helft van het geld op die rekening. U mag dus ieder de helft van het geld van de failliete bank terugeisen.

Voorbeeld. Kees en Linda hebben een en/of rekening bij Bank X waar € 150.000 op staat. Bank X gaat failliet. Daarop heeft zowel Kees als Linda dus een vordering van € 75.000 op Bank X. Zij krijgen ieder € 75.000 uitgekeerd door de DNB. In totaal krijgen ze dus hun gehele 150.000 uitgekeerd.

En mijn kinderen?

Ook voor rekeninghouders onder de 18 jaar geldt de regeling. Ieder lid van uw gezin heeft dus recht op zijn eigen maximum garantie van 100.000 euro. Als u voor studie, school of rijbewijs van uw kinderen wilt sparen, kan het dus veiliger zijn dat te doen op een rekening die volledig op naam van uw kind staat, in plaats van bijvoorbeeld in een spaarpotje op uw eigen naam.

Hoe bewijs ik dat ik een rekening had?

De Nederlandsche Bank neemt de boekhouding van het bedrijf als uitgangspunt. Die moet goed zijn, want daar wordt ook toezicht op gehouden. Daarnaast kunnen ook andere 'relevante documenten', zoals bijvoorbeeld een afschrift, als bewijs aangevoerd worden.

Door het toezicht is onwaarschijnlijk dat de boekhouding van de bank een grote puinhoop is, zodanig dat uw rekening onvindbaar wordt. Na het faillissement van een bank wordt bovendien een curator aangesteld, en het hoort bij zijn wettelijke taak om ieders rekening bij de failliete bank boven water te krijgen. Hij heeft er geen belang bij om die achter te houden

Desalniettemin zou u heel misschien een probleem kunnen hebben als u zelf geen bewijs heeft van uw rekening en bij de bank liggen geen afschriften. Als u hier bang voor bent, dan kunt u bij een Internetspaarrekening het beste af en toe een afdruk van het scherm met uw saldo te maken.

Wat als ik ook een lening bij dezelfde bank heb?

Normaliter mag u uw schuld verrekenen met de vordering die u hebt op de failliete bank (nl. ter grootte uw tegoed op spaar- en betaaldrekeningen.) Dit recht is vastgelegd in art. 53 van de failissementswet:

Hij die zowel schuldenaar als schuldeiser van de gefailleerde is, kan zijn schuld met zijn vordering op de gefailleerde verrekenen, indien beide zijn ontstaan vóór de faillietverklaring of voortvloeien uit handelingen, vóór de faillietverklaring met de gefailleerde verricht.

Van deze netto vordering, kunt vervolgens een deel (maximaal 100.000) euro overdragen aan De Nederlandse Bank, die u een uitkering zal doen in het kader van de depositogarantieregeling.

Voorbeeld. Kees had een spaarrekening van 60.000 en een hypotheekschuld van 200.000 euro bij Bank Z. Bank Z gaat failliet. Bank Z krijgt dus nog 140.000 euro van Kees. Kees krijgt geen geld uitgekeerd van De Nederlandsche Bank vanwege het verlies van zijn spaarrekening. De hypotheekschuld van 140.000 euro die overblijft, zal waarschijnlijk worden overgedragen aan een andere bank door de curator van de failliete bank Z.

Voorbeeld 2. Kees had een spaarrekening van 75.000 en een kleine hypotheekschuld van 20.000 euro bij Bank Z. Bank Z gaat failliet. Kees krijgt dus nog 55.000 van Bank Z. Hiervan keert de De Nederlandsche bank 55.000 uit. Spaartegoeden tot 100.000 zijn immers voor 100 procent gegarandeerd.

Hoe werkt de procedure?

Als uw bank failliet gaat, zal u dat ongetwijfeld niet ontgaan. Kranten zullen erover schrijven en de tv zal erover berichten. Daarnaast zal de Nederlandsche Bank advertienties plaatsen. Daarin zal staan dat er vastgesteld is dat uw bank zijn rekeningen niet meer kan betalen, en dat de DNB daarom het depositogarantiestelsel in werking heeft gesteld. De betrokken bank, of zijn curator, zal ook gevraagd worden om alle klanten een brief te sturen.

U heeft na de datum van de advertentie vijf maanden de tijd om een formulier op te vragen bij de De Nederlandsche Bank, waarmee u de vergoeding kunt aanvragen. De Nederlandsche Bank betaalt dan binnen drie maanden uit op een rekening naar uw keuze. Bij een andere bank, natuurlijk.

En de rest van het geld?

Het deel wat u niet krijgt vergoed door de Nederlandse Bank, kunt op de failliete bank proberen te verhalen. Dit is verder de normale procedure zoals die altijd plaatsvind bij een faillissement. Er wordt een curator aangesteld die de resterende eigendommen van de bank verdeelt onder de schuldeiser.U dient uw vordering in bij de curator en die kijkt of er nog iets overschiet voor u. Van de vordering hebt u uiteraard het bedrag afgetrokken dat u al van De Nederlandsche Bank had gekregen.

Voorbeeld. Kees had 150.000 op een rekening bij Bank Y staan. Bank Y gaat failliet. Van De Nederlandsche Bank krijgt Kees 100.000 euro terug. Kees kan dus 50.000 euro proberen te verhalen op de failliete bank.

Hoe zit het bij buitenlandse banken?

In het Register Kredietinstellingen staat duidelijk aangegeven wanneer een bank echt buitenlands is, en het dus niet gaat om een Nederlandse bank met een buitenlandse eigenaar (zie boven). Er staat dan vermeld, dat het gaat om een vergunning voor een bank 'uit de EER' of 'buiten de EER'. Dit slaat op de herkomst van de bank: een land binnen de EER (Europese Economische Ruimte) of erbuiten.

Over het algemeen valt u bij de buitenlandse banken onder het garantiestelsel van het land waar die bank zijn hoofdkantoor heeft. Landen uit de EER (de Europese Unie plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein) hebben altijd een stelsel dat tot minimaal 50.000 euro (was voor afgelopen week 20.000 euro) garantie biedt. Voor landen daarbuiten, die een bijkantoor in Nederland hebben, houdt de Nederlandsche Bank in de gaten of hun landen van herkomst wel een redelijk garantiestelsel hebben. Zo niet, dan moeten deze banken zich aansluiten bij het Nederlandse stelsel.

U bent over het algemeen redelijk gedekt bij buitenlandse banken. Maar het kan natuurlijk wel erg ingewikkeld zijn om bij een buitenlands centrale bank uw geld terug te vragen. In sommige landen kan de dekking van die bank bovendien beperkter zijn in Nederland (uitgebreider komt overigens ook voor.) Het aan te raden om voor buitenlandse banken even te informeren hoe het zit met de garantie. Dat kan bij de de buitenlandse bank zelf, of bij De Nederlandsche Bank.

Meer informatie.

Informatie vindt u bij De Nederlandsche Bank.

• Toelichting op de website van De Nederlandsche Bank.
• Vragen per e-mail: info@dnb.nl
• Telefonische vragen: 0800 -020 1068. Op werkdagen van 9 tot 17.

Voor vragen over dit artikel kunt u natuurlijk ook terecht bij redactie@geldenrecht.nl .