Wat te doen met beschadigd geld?

Soms staat er alleen een pennenstreepje op een afgekeurd bankbiljet. Of er zit een scheurtje in. Maar Rob Ruizendaal van De Nederlandsche Bank (DNB) ziet dagelijks veel gekkere slappe was voorbijkomen. De laatste jaren lijkt geld begraven weer een vlucht te nemen. Met dramatische gevolgen. “Mensen stoppen het geld in een doos en denken dat het veilig onder de grond ligt. Na een paar jaar kijken ze er weer eens naar en dan blijkt het beschimmeld of aangevreten. Of allebei.” Ook in de magnetron sneuvelen heel wat euro’s. Ruizendaal: “Mensen gaan op vakantie en er ligt nog geld in huis. Dus snel even opbergen op een plek waar inbrekers het nooit verwachten. Terug thuis een prakkie opwarmen en… door de metalen strip vliegt het biljet in brand.”

Gratis omruilen

Wat dan? Bij De Nederlandsche Bank kun je oud en beschadigd geld gratis en voor niets omruilen voor krakend verse biljetten. Waarom? Omdat DNB al het geld dat in omloop is, naast echt, ook ‘schoon’ wil houden. Dat is goed voor het vertrouwen in een betaalmiddel. Dat mag wat kosten: in 2018 heeft DNB 86 miljoen biljetten versnipperd. De meeste biljetten worden er tijdens standaardcontroles uit gevist. Daarnaast keert DNB jaarlijks voor zo’n €7.000.000 uit aan pechvogels met ‘kapot’ geld.
Zij kunnen terecht aan de balie van DNB, opsturen kan ook. Bij grotere bedragen wil de bank natuurlijk wel weten waar het vandaan komt. Bijvoorbeeld in het geval van die beschimmelde stapel 500 eurobiljetten die een paar jaar achter een wasmachine had gelegen. Leg dat maar eens uit!

Het geld was van een handelaar in oldtimers. ‘Contant’ is daar de norm, maar de handel was even wat minder. Daarom verstopte hij het geld ‘even’. En zo ben je ineens een paar jaar verder en komt het muffe pakketje tevoorschijn. Bankafschriften staafden het verhaal en zo kreeg meneer voor €74.000 nieuwe biljetten. Ruizendaal: “De kunst is om er zo neutraal mogelijk naar te blijven kijken. Tegenwoordig maakt contant geld bijna automatisch verdacht. Dat is jammer. Het is een wettig betaalmiddel dat veel mensen gewoon gebruiken omdat ze het gewend zijn. Vaak zit er een heel logisch verhaal achter.”

Niet van papier maar van katoen

Soms zijn de verhalen tragisch. Zoals die van de stukadoor die in een verwarde bui het geld in de muur stukte. Of een dood gevonden vrouw met een vermogen op haar lichaam geplakt. Of een brand die ruim 4000 goed bewaarde euro’s in een kluisje omtovert tot as. Daarna is het aan de medewerkers van DNB om die as in elkaar te puzzelen tot iets meer dan de helft van een biljet. Want dat is de norm: wie meer dan de helft van een biljet heeft, krijgt een nieuw heel biljet. Heb je twee keer precies de helft? Dan krijg je in principe niets, tenzij je kunt aantonen dat de ontbrekende delen vernietigd zijn.

Papiergeld is trouwens niet gemaakt van papier, maar van katoen en heeft tot €50 een extra beschermlaag. Het kan dus wel tegen een stootje. Desondanks is geld lang oppotten geen goed idee. Los van de aantrekkingskracht op kwaadwillenden kan er van alles mee gebeuren. Wil je geld toch lang bewaren? Dan heeft Ruizendaal één advies: “Gewoon op een bankrekening zetten.”

Hoe zit het met...

…bevlekt geld?
Op de markt kreeg ik een 20 eurobiljet terug. Ik heb er destijds niet goed naar gekeken, maar later zag ik een enorme inktvlek. Kan ik dit biljet omruilen?

Dat hangt ervan af. Als de vlek afkomstig is van inkt uit een anti-diefstalsysteem is het waarschijnlijk gestolen geld. Het beste is het om zulk geld niet aan te nemen. Heb je dat toch gedaan? Neem dan contact op met DNB, zij kunnen het nader onderzoeken. Is het gestolen geld? Dan krijg je in principe geen vergoeding. Hetzelfde geldt voor sterk gebleekte biljetten: sommige dieven proberen op die manier de inkt eruit te krijgen.

…guldens?
Ik heb oude guldenbiljetten ­gevonden. Die zijn beschadigd.Kan ik deze inruilen voor euro’s?

Het hangt ervan af hoe oud de biljetten zijn. Honderdjes met ‘De Ruyter’ zijn niet meer in te wisselen. Vijftigjes met de zonnebloem nog wel, net als snippen (ƒ100), ijsvogeltjes (ƒ10), halsjes (ƒ10) en vondeltjes (ƒ5). Op de site van DNB staat een volledig overzicht.

…verbrand geld?
We hebben thuis altijd een envelop met contant geld voor de hele maand. Daar zat nog 500 euro in, maar door een brand is daar nu alleen as van over. Kan ik dat nog inwisselen?

Soms wel. Misschien kan DNB uit de resten in de envelop het biljet reconstrueren. Doe dat niet zelf! Maak een afspraak bij DNB om het geheel te laten onderzoeken.

…geseald geld?
Ik heb voor mijn verjaardag een ‘geldboom’ cadeau gekregen, met daarin gesealde biljetten. Ik krijg ze er niet uit zonder ze te beschadigen. Kan ik deze biljetten ook omwisselen?

Dat hangt ervan af. Uitgangspunt is dat moedwillig beschadigde
eurobankbiljetten niet voor vergoeding in aanmerking komen, maar
bil­jetten met geringe beschadigingen ­kunnen wel worden omgewisseld.
Maar laat geld liever heel als je het cadeau doet.

…een scheur?
Ik heb een biljet met een ­scheurtje erin. In de supermarkt wilden ze het niet accepteren. Zijn ze daartoe verplicht?

Nee, niemand is verplicht een beschadigd bankbiljet te ­accepteren. Dat geldt trouwens ook voor biljetten waar met pen op is geschreven. Dergelijke ­biljetten mag je gratis omruilen bij De Nederlandsche Bank als:
– het biljet versleten is of per ­ongeluk beschadigd is geraakt;
– er meer dan de helft van het biljet over is.

Omruilen kan bij het kantoor van DNB in Amsterdam. Biljetten opsturen kan ook. Meer informatie staat op www.dnb.nl. Tel: 0800-020 10 68.