Mijn ouders zijn bezig met een nieuw testament. De notaris heeft hen geadviseerd om mij als enig kind 99% van de nalatenschap te laten erven en de langstlevende van mijn ouders zelf maar 1%. Dat lijkt me nogal onredelijk; het is toch hun geld?
Testamenten waarin de langstlevende echtgenoot/partner 1% erft en de andere erfgenaam/erfgenamen 99% hebben over het algemeen een fiscale achtergrond. Door een kind/de kinderen meer te laten erven dan het wettelijke erfdeel (dus niet: langstlevende en kinderen erven ieder een gelijk deel), verschuift bij het eerste overlijden al een groter deel van het vermogen naar de kinderen. De achterliggende reden daarvan zit vaak in het verschil in het hoge en lage tarief voor de erfbelasting. Tot €138.642 betalen kinderen in 2023 10% erfbelasting, daarboven 20%. Door de kinderen bij het eerste overlijden meer te laten erven, erven ze later (bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot) minder en kan bereikt worden dat beide erfenissen zoveel mogelijk of volledig in de 10% schijf vallen of dat bij het tweede overlijden helemaal geen erbelasting verschuldigd is. Uitgangssituatie is hierbij over het algemeen wel een gemeenschap van goederen.
Door de langstlevende echtgenoot 1% te laten erven, is deze wel mede-erfgenaam en mag hij/zij zich ook met de afwikkeling bemoeien. Naast de suggestie van 1%/99% zal de notaris ook hebben geadviseerd om de wettelijke verdeling van toepassing te laten zijn, waarbij de langstlevende wel de beschikking houdt over de volledige nalatenschap en u als kind uw erfdeel (99%) verkrijgt in de vorm van een niet-opeisbare vordering op de langstlevende ouder. Uw vordering is dan pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende ouder. Voor de volledigheid: in een dergelijk testament kunnen ook nog extra opeisbaarheidsgronden worden opgenomen.
Ondanks dat de totale erfbelasting na beide overlijdens lager uit zal vallen, is het nadeel van deze constructie dat er bij het eerste overlijden vaak juist wel over een grotere nalatenschap erfbelasting verschuldigd is door de kinderen, die de langstlevende echtgenoot/-ote op dat moment moet betalen. Dat geld moet wel beschikbaar zijn.
N.B. Meestal maken dergelijke bepalingen deel uit van een flexibel keuzetestament waarbij bijvoorbeeld ook een opvul-of afvullegaat wordt opgenomen en een flexibele renteclausule; hier ga ik in dit artikel niet verder op in.
Mr. Nicole Goud is fiscalist en jurist. Zij is ruim 15 jaar als belastingadviseur werkzaam geweest, heeft daarna een aantal jaren gewerkt binnen de advocatuur en als auteur bij een opleidingsbedrijf voor financiële dienstverlening op het gebied van o.a. erfrecht, familierecht, en het fiscale recht (erf- en schenkbelasting, inkomstenbelasting, bedrijfsopvolging). Ook heeft zij ervaring in de notariële boedelpraktijk. Sinds 2015 is zij eigenaar van Akto, uw erfcoach en meer (www.akto.nu) en houdt zij zich vooral bezig met alle juridische, fiscale en financiële aspecten die zien op de voorbereiding en de afwikkeling van nalatenschappen. Sinds 21 maart 2019 is zij ook RegisterExecuteur.
