Zo regel je de digitale nalatenschap

Laptop met oudere dame
Getty Images

Bijna iedereen heeft een ­digitale nalatenschap: denk aan e-mail, een online foto-archief, toegang tot computer, mobieltje, social media, apps en webwinkels. Maar hoe geef je nabestaanden de mogelijkheid deze digitale erfenis af te handelen? En hoe bescherm je privacygevoelige gegevens tegen pottenkijkers?

“Er staan ontzettend veel persoonlijke gegevens onbeheerd op internet. Dat maakt je kwetsbaar. Na je overlijden kan zomaar een vertrouwelijk e-mailbericht of je dating­geschiedenis komen bovendrijven. Wil je dat voorkomen, dan moeten je nabestaanden weten welke ­accounts en bezittingen je allemaal hebt en wat ermee moet gebeuren”, aldus Lucienne van der Geld, die ­behalve docent notarieel recht ook gespecialiseerd is in digitale nalatenschappen. Gelukkig kan je veel zaken zelf regelen. Dit begint met inventariseren. Deze checklist is daarbij een handig hulpmiddel.

CHECKLIST DIGITALE NALATENSCHAP

Persoonlijke digitale bezittingen

  • Foto’s, video’s en geluidsbestanden
  • E-mailberichten
  • WhatsApp-berichten
  • Documenten
  • Afspeellijsten
  • Gegevens in accounts bij Google, Microsoft en Apple
  • Toegangscodes voor telefoon/computer/tablet

Financiële digitale bezittingen

  • Data die zijn opgeslagen in online bankieren, zoals af- en bijschrijvingen en contacten
  • Accounts met tegoeden bij PayPal of online winkels
  • Cryptomunten, zoals bitcoins
  • Online beleggingsdiensten
  • Zakelijke digitale bezittingen, zoals klantgegevens, zakelijke blogs, zakelijke websites en contracten

Sociale media

  • Accounts op sociale media, zoals LinkedIn, Facebook, Pinterest, YouTube, Instagram, Twitter en TikTok

Overige profielen en accounts

  • Webwinkels, zoals Zalando, Bol.com, Thuisbezorgd, Picnic etc.
  • Streamingdiensten, zoals Netflix, HBO Max, Videoland en Spotify
  • Online dating en andere kennismakingsdiensten
  • Online spelletjes
  • Nieuwsdiensten, kranten, tijdschriften en (luister)boeken
  • Reis- en parkeerdiensten, zoals een ov-account, tankpas, parkeerapp, accounts voor autodelen, fietshuur of een taxidienst
  • Zorg- en gezondheidsapps en -accounts
  • Online agenda

Is de inventarisatie klaar? Dan kun je bepalen wat bewaard moet blijven en zo ja, voor wie. Dit kun je bepalen per digitale bezitting, per categorie of voor de digitale nalatenschap in zijn geheel. Bezittingen die niet voor je nabestaanden ­bestemd zijn, moeten gesloten en verwijderd worden.

Centrale opslag

Foto’s, video’s en geluidsbestanden kunnen voor nabestaanden veel waarde hebben, net als digitale boeken die je hebt gedownload, documenten en zakelijke gegevens. Het is handig om al deze bestanden op een centrale plek op te slaan. Dat kan een computer of harde schijf zijn, of een plek in de cloud (‘lucht’) bij een dienst als Google Drive, OneDrive, iCloud of Dropbox. Dit laatste heeft als voordeel dat de bestanden bewaard blijven bij vervanging van je mobiele telefoon, tablet, de computer of bij het verlies van de harde schijf.

Bij abonnementen ligt het soms ­anders. Aanbieders van licenties voor muziek en digitale boeken stellen dat de licentie niet overdraagbaar is. Voor nabestaanden zit er dus niets anders op dan een dienst als Spotify of Storytel te beëindigen. Volgens Van der Geld is het de vraag of dit terecht is, maar weinig nabestaanden zullen hier ­juridische stappen voor ondernemen.

Gratis accounts bij webwinkels, online spelletjes en gezondheidsapps kun je ook maar beter laten opheffen. Het makkelijkste is om nabestaanden toegang te geven tot deze accounts, zodat ze deze zelf kunnen sluiten.

Vrouw in de tuin met laptop in de herfst
Getty Images

Inlog nooit beschikbaar

Wil je dat je nabestaanden na je overlijden foto’s en filmpjes op ­social media kunnen bekijken en bewaren, dan hebben ze de inloggegevens nodig. Lucienne van der Geld: “Met een rechtszaak is het sommige nabestaanden gelukt om toegang af te dwingen tot een Facebook-account en tot e-mails bij Microsoft, maar het beleid van techbedrijven is om inloggegevens nooit beschikbaar te stellen aan ­nabestaanden. Als je hen na je overlijden toegang wilt geven, zit er dus niets anders op dan je inloggegevens ergens op te slaan. Het is niet de meest elegante manier, want in de algemene voorwaarden staat meestal dat een account strikt persoonlijk is en dat je inloggegevens niet aan derden mag verstrekken.”

Wil je niet dat nabestaanden toegang hebben tot je social media, dan hoef je in principe niets te regelen. Je nabestaanden kunnen je ­accounts dan laten sluiten door een bewijs van overlijden te mailen naar de aanbieder. Gebruik je je Facebook-account ook om in te loggen bij andere diensten? Dan kan het handig zijn om deze gegevens toch aan je nabestaanden te geven. Ze moeten dan wachten met het sluiten van het account, anders is inloggen met deze gegevens niet meer mogelijk. Facebook, Instagram en LinkedIn kennen ook een herdenkingsstatus. Nabestaanden kunnen de pagina dan gebruiken om je te herdenken. Hoe je dat doet, verschilt per aanbieder, kijk bij de ­instellingen voor meer informatie.

E-mail en WhatsApp

Toegang tot een e-mailaccount kan voor nabestaanden handig zijn om diensten op te zeggen of toegang te krijgen tot andere accounts. Aan de andere kant: een mailbox bevat ook vaak vertrouwelijke informatie, niet alleen over jezelf, maar ook over ­anderen met wie je mailcontact hebt gehad. Geef dus alleen toegang aan iemand die je vertrouwt. Bewaar vertrouwelijke mails in een aparte map en vraag je contactpersoon deze te verwijderen voordat hij of zij je mailbox gaat gebruiken.

Berichten in WhatsApp bevatten vaak persoonlijke informatie en zijn voor nabestaanden waarschijnlijk niet relevant. Je kunt je WhatsApp-account laten verwijderen als je je nabestaanden toegang geeft. Doe je niets, dan wordt het verwijderd als er 120 dagen geen activiteit op is geweest.

Tip van de expert

Hoe heeft Lucienne van der Geld zelf haar digitale nalatenschap geregeld?

“Ik heb alle diensten die ik gebruik op mijn telefoon gezet. In mijn testament heb ik een executeur ­benoemd die accounts moet sluiten en een digitale ‘grafzerk’ op mijn socialmedia-pagina’s moet plaatsen. In het testament staat ook de toegangscode van mijn telefoon, zodat de executeur rechtstreeks toegang heeft tot alle apps. Als alles is geregeld, moet hij mijn telefoon terug­zetten naar fabrieks­instellingen en aan mijn erfgenamen geven.”

Nabestaanden toegang geven

Er zijn verschillende manieren om nabestaanden toegang te geven.

  • Testament. Als je een testament maakt, kun je daarin een executeur aanwijzen die je digitale nalatenschap moet afwikkelen. Je kunt ­inloggegevens en toegangscodes van je computer en telefoon in een bijlage van het testament zetten of verwijzen naar een vindplaats van deze gegevens.
  • Digitale kluis. Een digitale kluis is een opslagplaats voor bestanden en wachtwoorden, waarvan je de ‘sleutel’ in bewaring geeft bij de notaris. Na je overlijden geeft de notaris de sleutel aan de persoon die jij hebt aangewezen.
  • Wachtwoordmanager. Een wachtwoordmanager is een app waarin je al je wachtwoorden kunt opslaan. Voor het gebruiken van de wachtwoordmanager heb je maar één hoofdwachtwoord nodig. Als je dit hoofdwachtwoord deelt met iemand die je vertrouwt, kan die na je overlijden al je accounts afwikkelen.
  • Op papier. Zet alle belangrijke wachtwoorden of het hoofdwachtwoord van je wachtwoordmanager in een schriftje of in een bijlage van een codicil. Bewaar dit in een ­gesloten envelop op een plaats waar nabestaanden het waarschijnlijk makkelijk kunnen vinden. Denk aan een lade waarvan anderen ­weten dat je daar persoonlijke spullen bewaart. Vertel ook aan je nabestaanden waar ze de envelop na je overlijden kunnen vinden.
  • Overlijdensassistent. Bij sommige aanbieders kun je een over­lijdensassistent aanwijzen, die na je dood je account kan afwikkelen. Dit kan bijvoorbeeld bij Google, iCloud en Facebook.
Vrouw doet thuis wat op haar laptop
Getty Images

Financiële nalatenschap

Voor het opheffen van een bank­rekening en het overmaken van het saldo aan de erfgenamen, hoef je zelf niets te regelen. Banken hebben hiervoor een standaard procedure. Maar je nabestaanden moeten natuurlijk wel weten waar je een bankrekening hebt. Heb je meerdere (online) rekeningen en andere financiële accounts, dan is het handig om daarvan een lijstje te maken. Zet daarop ook je creditcard(s), beleggingsaccount(s), account(s) voor cryptomunten en een PayPal-account. Meestal hebben aanbieders van financiële accounts een goede regeling voor nabestaanden om het account te sluiten, zodat je geen inloggegevens hoeft te delen.

Digitale nalatenschap regelen voor een ander? 

  • Het eerste wat je nodig hebt als je de digitale nalatenschap van iemand moet regelen, is toegang tot de computer, telefoon en het e-mailaccount van de overledene. De telefoon en/of het e-mailaccount heb je vaak nodig voor toegang tot accounts die een extra beveiligingscode vragen. Zeg een telefoonabonnement en e-mailadres dus niet te snel op. 
  • Verder heb je de e-mailbox nodig om op te zoeken welke accounts de overledene had en om bevestigingen van opzeggingen te kunnen ontvangen. De telefoon heb je nodig om registraties bij apps te kunnen opheffen. 
  • Ten slotte kan het handig zijn om toegang te hebben tot de bankafschrijvingen en de transacties op de creditcard. Daarin kun je zien welke afschrijvingen er de afgelopen tijd zijn geweest voor digitale abonnementen en dergelijke, zodat je die kunt opzeggen. 

TIP: Ben je er niet zeker van bij welke bank de overledene een tegoed had? Dan kun je dit bij www.slapendetegoeden.nl navragen.

U las een gratis artikel uit Plus Magazine

Op Plusonline.nl bieden we iedereen de kans gratis kennis te maken met Plus Magazine. Hét maandblad bomvol informatie en inspiratie. Maar deze artikelen, dossiers en columns maken kost veel tijd en geld. Wilt u meer? Overweeg dan ook een abonnement op Plus Magazine.