Vaginale afscheiding: wat zeggen geur en kleur?

Vaginale afscheiding, ook wel fluor vaginalis of witte vloed genoemd, is eigenlijk het natuurlijke reinigingsmechanisme van je lichaam. Het wordt afgegeven door de vaginawand en de baarmoederhals en bestaat uit doorzichtig, waterig vocht en slijm. Deze slijmerige substantie voert dode cellen en schadelijke bacteriën af en helpt zo vaginale infecties voorkomen. Een bijzonder nuttig goedje dus.

Toch maken veel vrouwen zich druk om hun vaginale afscheiding. Ze zijn onzeker over de hoeveelheid, de kleur en ook de geur. Het is niet voor niets een van de meest gestelde vragen aan Google: "Waarom ruikt mijn vagina naar...". Waarbij je op de puntjes termen als rotte vis, kaas, brood, bleek of metaal kunt invullen.

De normale kleur en geur van vaginaal vocht

Vaginale afscheiding kan verschillen in kleur, geur en stroperigheid (viscositeit). Dit hangt samen met je menstruatiecyclus, het gebruik van de pil, eventuele seksuele opwinding, zwangerschap en overgang. Maar ook je eetpatroon kan invloed hebben op de kleur en geur van de vaginale afscheiding. De hoeveelheid varieert per vrouw: de ene vrouw produceert relatief weinig vaginale afscheiding en de andere juist wat meer.

Je cyclus heeft invloed op de hoeveelheid (rond de eisprong is het vaak wat meer), maar ook het gebruik van medicijnen als de anticonceptiepil of antihistaminica (bij allergie) of een aandoening als diabetes kunnen de hoeveelheid vaginale afscheiding beïnvloeden. Normaliter is de afscheiding geurloos, maar het kan ook een beetje zuur aandoen. Het ziet er over het algemeen uit als het wit van een rauw ei en droogt gelig op. Soms - als het op je ondergoed terechtkomt en aan lucht wordt blootgesteld - kan het wat korrelig worden.

Klachten bij vaginale afscheiding

De meest voorkomende fluorklachten zijn:

• Vieze geur
• Jeuk en irritatie
• Verandering van kleur
• Pijn bij het plassen of vrijen
• Meer en soms brokkelige afscheiding

Witte, brokkelige afscheiding

Vaginale jeuk en een witte, brokkelige afscheiding zijn de meest kenmerkende klachten van een vaginale schimmelinfectie (candida vaginalis of candidiasis). Het is een dikke, kaasachtige afscheiding die vaak een lichte broodgeur heeft.

Meestal zorgt deze schimmel ook voor irritatie en roodheid van de vagina en een branderig of pijnlijk gevoel bij het plassen. Soms is er ook wat zwelling van de schaamlippen en vagina. Wanneer je eerder een vaginale schimmelinfectie hebt gehad, herken je het waarschijnlijk meteen en kun je bij de drogist of apotheek een middel tegen deze klacht halen. Twijfel je, meld je dan bij de huisarts.

Witgrijze afscheiding met vissige geur

Bij bacteriële vaginose overheersen bepaalde bacteriën in de vaginale flora, wat voor een dunne, grijswitte afscheiding met de geur van rotte vis zorgt. Deze geur kan na seks verergeren. De afscheiding kan in erge gevallen ook een beetje troebel geel of oranje zijn, met gasbelletjes.

Andere symptomen van bacteriële vaginose zijn vaginale jeuk, roodheid en zwelling van de vagina en soms vaginale winden. Soms gaat het vanzelf over, maar de dokter kan je ook medicijnen voorschrijven.

Roze of bruine afscheiding

Zowel tijdens je menstruatie als tijdens de eisprong kan de afscheiding lichtroze zijn omdat er een klein beetje bloed in zit. Na een bevalling kan het de afstoting van baarmoederslijmvlies betekenen. Ook bruine afscheiding wordt veroorzaakt doordat er een beetje bloed met je afscheiding meekomt, dit is vaak tegen het einde van de menstruatie of helemaal aan het begin ervan, wanneer het bloed meer gemengd is met slijmvliescellen en je normale afscheiding. Je afscheiding kleurt sowieso donkerder als het in contact is geweest met de buitenlucht. De eerste keer ongesteld worden begint verder meestal met lichte spotting (doorbraakbloeding). Hierbij kom je een beetje bruine afscheiding in je ondergoed tegen. Ten slotte kunnen vrouwen in de perimenopauze, de periode die vooraf gaat aan de menopauze, ook last hebben van bruinige afscheiding. In de meeste gevallen heeft een bruine afscheiding geen sterke geur en gaat het vanzelf over. Zit er iets meer bloed bij, dan kan je afscheiding wat metaalachtig ruiken.

Heb je naast een beetje roze of bruine afscheiding ook andere klachten, zoals roodheid of jeuk, dan kun je het beste even naar je huisarts gaan. Zeker als je te maken krijgt met symptomen als abnormaal bloedverlies, stinkende afscheiding of bekkenpijn. In zeldzame gevallen kan dit wijzen op een baarmoederontsteking of zelfs baarmoederhals- of baarmoederkanker, dus het is verstandig dit te laten controleren.

Dikke, troebele gele of groene afscheiding

Gele of groene afscheiding kan duiden op een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Zo gaat gonorroe over het algemeen gepaard met een toegenomen hoeveelheid gele of groene afscheiding uit de vagina en juist een waterachtige afscheiding uit de plasbuis. Deze afscheiding heeft een onaangename geur. Andere symptomen zijn een branderig gevoel bij het plassen, pijn in je buik, pijn bij het vrijen en soms wat vaginaal bloedverlies.

Ook bij chlamydia komt gele (of grijze) afscheiding vaak voor, soms samen met vaginaal bloedverlies. In alle gevallen is het verstandig naar de dokter te gaan voor een antibioticakuur.

Schuimende geelgroene afscheiding

Is er sprake van een geelgroene, schuimende afscheiding met luchtbelletjes en een vieze visachtige geur, dan kan dit wijzen op trichomonas (trichomoniasis). Deze afscheiding is dun, het is veel en het heeft een weëe, zoete geur. Naast de veranderde vaginale afscheiding heb je last van vaginale jeuk, pijn bij het plassen en vrijen. De schaamlippen en de binnenkant van de vagina zijn rood, gezwollen en pijnlijk. Deze soa wordt veroorzaakt door een parasiet, de Trichomonas vaginalis. Antibiotica is voor vrouwen de enige manier om er vanaf te komen.

Andere geurtjes

Een vaginale geur hoeft gelukkig niet altijd iets ernstigs te betekenen. Wanneer je bijvoorbeeld een intensieve sportles hebt gevolgd, kan er een wat sterkere muskusgeur uit de omliggende zweetklieren komen. Heb je een condoom of glijmiddel gebruikt, dan wordt de geur vaak beschreven als een chloor- of bleeklucht. Dit gaat vanzelf over. Ook voeding kan je vagina een andere geur bezorgen. Citrusfruit staat erom bekend dat ze de geur en smaak van de vagina zoeter maken. Uien, knoflook, broccoli en asperges veroorzaken een geur die veel mensen minder plezierig vinden.

Andere oorzaken van afscheiding

Een andere oorzaak van vies ruikende gele, groene of bruine vaginale afscheiding is het vergeten van een tampon. Dit is niet alleen levensgevaarlijk, in verband met het Toxisch Shock Syndroom (TSS), maar geeft ook symptomen als vaginale jeuk, huiduitslag, vaginale bloedingen, pijn bij plassen en seks en ontstekingen.

Smegma

Enigszins verwant met de vaginale afscheiding is smegma. Bij mannen hoopt smegma zich op onder de voorhuid terwijl het bij vrouwen ontstaat in de plooien van de kleine schaamlippen en bij de clitoris. Smegma bestaat hoofdzakelijk uit opeenhoping van dode, afgestoten huidcellen die vanwege het feit dat zij in een plooi 'gevangen' zitten niet spontaan verdwijnen zoals dit elders op de huid het geval is. Bij vrouwen is er vaak nog bijmenging van talg uit de talgklieren in het vulvagebied. Bij mannen is er een bijmenging van producten uit de prostaat en de klieren van Littré. Deze kliertjes bevinden zich in het laatste deel van de plasbuis bij mannen en maken slijm aan. Smegma wordt door alle vrouwen en onbesneden mannen aangemaakt. Wegwassen met water is noodzakelijk, want na verloop van tijd gaat smegma stinken.

Wanneer naar de dokter?

• Bij aanhoudende vaginale jeuk.
• Als je een branderig gevoel hebt bij het plassen.
• Als de afscheiding opvallend van kleur, geur of hoeveelheid wijzigt.
• Bij bloederige vaginale afscheiding buiten de menstruatie om.
• Wanneer je vermoed dat je een seksueel overdraagbare aandoening (soa) hebt.
• Als klachten gepaard gaan met pijn in de onderbuik.
• Als de klachten hinderlijk of pijnlijk zijn.