Zo voorkom je een hitteberoerte

Wat gebeurt er bij een zonnesteek?

Als het warm is, verliest je lichaam vocht door te zweten. Het zweet op je huid verdampt en zo koelt het lichaam zichzelf. Bij een zonnesteek is je lichaam te warm en te droog geworden. Je ziet meestal knalrood en transpireert heftig. Je kunt duizelig worden, hebt hoofdpijn, voelt je slap, moet soms overgeven en voelt erg warm aan.

Wanneer loop je een groter risico op een zonnesteek?

Het risico op een zonnesteek is het grootst bij ­inspanning, zoals zwaar werk of sporten. Alcohol drinken, zonder pet of hoed in de zon zitten of ­lopen en langdurig in de brandende zon verblijven, is evenmin verstandig. Mensen die medicijnen slikken lopen een hoger risico. Bijvoorbeeld ­plastabletten, deze onttrekken namelijk vocht aan het lichaam.

Wat moet je doen bij een zonnesteek?

Wanneer je te lang in de zon bent geweest en de eerste symptomen van oververhitting krijgt, is het belangrijk meteen actie te ondernemen. Word je licht in je hoofd of erg dorstig, ga dan op een koele plek zitten en drink voldoende water of iets waar zout in zit. Eventueel kun je je nek en ­gezicht verkoelen met een natte spons of doek. Gaat het niet beter, bel dan de huisarts. 112 bellen is noodzakelijk als iemand steeds ­overgeeft, in de war is of is flauwgevallen en na twee minuten nog niet bij bewustzijn is. Een zonnesteek kan overgaan in een hitteberoerte als je niet op tijd ­afkoelt.

Wat is een hitteberoerte?

Door verschillende oorzaken kan het lichaam in een situatie komen waarbij het niet voldoende warmte kan afgeven. Bij een hoge luchtvochtigheid kan het lichaam moeilijker zweet verdampen en dus warmte afgeven. Bij een te hoge omgevingstemperatuur of gebrek aan wind werken andere koelmechanismen van het lichaam ook minder goed. In het geval van een hitteberoerte stijgt de temperatuur van het lichaam tot een gevaarlijke hoogte, boven de 41 °C. Daardoor vervormen de eiwitten in de lichaamscellen met, vaak onherstelbare, schade aan organen en hersenen tot gevolg. Soms zelfs de dood. Een hitteberoerte komt gelukkig niet vaak voor.

Wat zijn de symptomen van een hitteberoerte?

De klachten variëren van persoon tot persoon. Sommige mensen zien bleek doordat er minder bloed naar de huid gaat, en voelen koud aan. Dat laatste is misleidend, het kan dan lijken alsof je opgewarmd moet worden. Maar het tegendeel is waar. Je lichaam is extreem warm maar kan de warmte niet kwijt. Andere mensen zien heel rood en voelen warm aan. Bij een hitteberoerte zweet je meestal niet en je hartslag loopt snel op. In het voorstadium van een hitteberoerte ben je misselijk en moet je overgeven, heb je coördinatieverlies en ben je duizelig. Bij een hitteberoerte heb je minder of geen ­controle meer over je spieren, je gaat zwalken en kunt moeilijk praten, krijgt een waas voor ogen, ­reageert verward en kunt in coma raken.

Wanneer ontstaat een hitteberoerte?

Een hitteberoerte ontstaat bij zware inspanning, eventueel in combinatie met warm weer. Het kan ook thuis gebeuren. Voor een hitteberoerte gelden dezelfde risicofactoren als voor een ­zonnesteek. Een bijzondere risicogroep vormen sporters. Tijdens intensief sporten ­produceert je lichaam inefficiënt energie. Slechts 15-25 procent van deze energie wordt gebruikt om te bewegen, de rest komt vrij als warmte. Die moet het lichaam kwijt om niet oververhit te raken. ­Tijdens inspanning is het normaal dat je lichaams­temperatuur stijgt tot 38 of 39 graden. Daarboven is gevaarlijk.

Wie loopt nog meer een hoger risico?

Ouderen. Rond je zestigste vermindert de warmteregeling in je lichaam. Je hebt minder actieve zweetklieren en je lichaam reageert trager op een warmteprobleem. Bovendien drinken ouderen minder omdat de dorstprikkel minder aanwezig is. Oversterfte tijdens een hittegolf heeft vaak te ­maken met hitteberoertes.

Wat moet je doen als iemand thuis last van de warmte krijgt?

Een heel warm lichaam is het eerste teken. De alarmbellen moeten gaan rinkelen als iemand zich onwel voelt, weinig plast en de urine donker is. De hartslag stijgt omdat door uitdroging het bloedvolume vermindert. Het is zaak om dan te ventileren, indien mogelijk, en met een natte spons over armen en benen te wrijven. Zo komt er een vochtlaagje op de huid en kan het lichaam met hulp van de ventilator toch warmte afgeven.

Wat als de symptomen wijzen op een hitteberoerte?

Hoe sneller iemand behandeld wordt, hoe beter. Het belangrijkste is om meteen te koelen, het liefst over het hele lichaam en zo koud mogelijk, bijvoorbeeld onder een koude douche of in een koud bad ­waarvan het water voortdurend ververst wordt. Als deze mogelijkheden er niet zijn, leg dan natte handdoeken over het hele lichaam en houd die koud. Bel 112 als iemand steeds overgeeft, in de war is of is flauwgevallen.

Kun je herstellen van een hitteberoerte?

Hoe het lichaam reageert na een hitteberoerte verschilt per persoon. Sommige slachtoffers knappen snel op en herstellen volledig. Bij anderen duurt de revalidatie jaren en blijven er restklachten. Zeker is wel dat een snelle behandeling de schade beperkt. Daarom staan er bij marathons tegenwoordig ijsbaden klaar na de finish waarin oververhitte atleten kunnen afkoelen.

Is het erg als je weinig zweet?

Minder zweten betekent niet dat je lichaam geen warmte kwijt kan. Het kan zijn dat het zweet snel verdampt. Er hoeven geen volledige druppels zichtbaar te zijn om af te koelen.

Dit artikel verscheen eerder in +Gezond juni 2022. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai