5 fabels over (room)boter

1) Vet in roomboter is gezonder dan in halvarine of margarine

Dat klopt niet. Roomboter bevat meer verzadigd vet dan halvarine en margarine. Verzadigd vet kan ongunstige effecten hebben op je gezondheid. Het verhoogt het LDL-cholesterol, wat niet goed is voor de bloedvaten. Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet kan het risico op hart- en vaatziekten verlagen. Daar is de meerderheid van de internationale, gespecialiseerde wetenschappers het met elkaar over eens.

2) Halvarine/margarine is ongezond vanwege de transvetten die erin zitten

In halvarine en margarine zitten nauwelijks transvetten. Vroeger konden harde margarines en bak- en braadvetten veel transvet bevatten. Maar door verbeterde technieken en het gebruik van andere grondstoffen komt dit nauwelijks meer voor.

Van transvet kun je maar beter zo weinig mogelijk binnenkrijgen. Het verhoogt het LDL-cholesterolgehalte ongeveer net zo veel als verzadigd vet, maar geeft een hoger risico op hart- en vaatziekten. Door te kiezen voor vloeibaar of zacht vet – en niet te veel koek, gebak en snacks te eten – beperk je de inname van transvet.

3) Je boterham besmeren met halvarine/margarine draagt amper bij aan je vitamine D-inname

Dat is niet juist. Halvarine en/of margarine levert een goede bijdrage aan je dagelijkse vitamine D-inname. Aan de meeste halvarine en margarine is extra vitamine D toegevoegd. Daarom bevatten deze vetten meer vitamine D dan roomboter. Als je bijvoorbeeld dagelijks zes boterhammen met halvarine besmeert, krijg je bijna een kwart van de benodigde vitamine D binnen. Een volwassene heeft gemiddeld 10 microgram vitamine D nodig. Vitamine D kun je verder halen uit met name vette vis en in mindere mate uit eieren en vlees. Ook zonlicht levert een belangrijke bijdrage aan je dagelijkse portie vitamine D.

Niet iedereen krijgt voldoende vitamine D uit voeding en zonlicht. Sommige groepen mensen moeten daarom extra vitamine D nemen in de vorm van een supplement. Dit geldt voor alle kinderen tot en met 3 jaar, vrouwen, mannen en kinderen ouder dan 4 jaar met een getinte of donkere huid, vrouwen en mannen die overdag niet veel in de zon komen of de huid bedekken, vrouwen tussen de 50 en 70, mannen en vrouwen boven de 70 en zwangere vrouwen.

4) In halvarine zit plastic

Dat klopt niet. Er wordt geen plastic toegevoegd aan halvarine. Ook is het niet zo dat halvarine op plastic lijkt. Hoe deze fabel is ontstaan, is niet helemaal duidelijk. Het kan meerdere redenen hebben. Vroeger werden halvarine en margarine ook wel 'kunstboter' of 'namaakboter' genoemd. De link met 'plastic' is dan snel gelegd. Een andere reden voor de verwarring kan zijn dat halvarine, net als plastic, gemaakt wordt uit geraffineerde (gezuiverde) oliën. Overigens wordt wel een heel ander type olie gebruikt. Plastic wordt gemaakt van aardolie; halvarine van plantaardige olie zoals soja-, zonnebloem- of raapolie.

Verder zeggen mensen weleens dat halvarine maar één atoom verschilt van plastic. Dat klopt op zich wel, maar dat zegt niet zoveel. In de scheikunde verschillen heel veel stoffen maar één atoom van elkaar. Bijvoorbeeld water en waterstofperoxide, wat toch twee heel verschillende stoffen zijn.

5) Een natuurproduct is gezonder dan iets kunstmatigs dat uit soms wel zes ingrediënten is samengesteld

Het klopt dat je gezonder eet als je vooral kiest voor onbewerkte producten. Je zal dan meer groente en fruit nemen en laat snacks, sauzen, bewerkt vlees en kant-en-klaarmaaltijden vaker liggen. Roomboter – gemaakt van afgeroomd melkvet en een beetje water – wordt minder bewerkt en bevat minder ingrediënten dan halvarine en margarine. Maar dat wil niet automatisch zeggen dat dit ook een gezondere keuze is. Het aantal ingrediënten bepaalt niet of iets gezond is of niet.

Roomboter bevat namelijk veel meer verzadigd vet dan halvarine en margarine. En dat is niet goed voor je gezondheid. Halvarine en margarine bevatten minder verzadigd vet, omdat ze zijn gemaakt van plantaardige oliën en water. Ook zijn er vitamines toegevoegd zoals A, D en E en daarnaast hulpstoffen om ervoor te zorgen dat de ingrediënten binden. Halvarine en margarine zijn dus meer bewerkt, maar je krijgt wel minder verzadigd vet binnen en meer vitamine D.

Wat zit erin?

Eén besmeerde boterham (met 6 gram smeersel) bevat:

(Bron: NEVO online)