Er rijden al tienduizenden deelauto’s rond en er komen er steeds meer bij. Is dit het moment om een auto te gaan delen in plaats van er één te hebben? We zetten de mogelijkheden op een rij.
Autodelen is een vorm van auto(ver)huur die in een paar belangrijke opzichten verschilt van reguliere huurvormen: deelauto’s staan daar waar je ze nodig hebt (op locaties verspreid in de buurt of in de straat), zijn in principe op elk gewenst moment beschikbaar (dus niet alleen tijdens vaste openingstijden, zoals bij reguliere autohuur) en kunnen worden gebruikt zolang de huurder de auto nodig heeft (dus ook gedurende een heel korte periode, bijvoorbeeld 1 of 2 uurtjes). Je betaalt alleen de uren en kilometers die je echt rijdt, en eventueel een abonnementstarief.
Onderhoud, wegenbelasting, verzekering, parkeervergunning, oplaadkosten of brandstof zijn inbegrepen. De totale kosten voor het delen van een auto verschillen sterk per vorm en type auto, maar als grove algemene richtlijn geldt dat het delen van een auto voordelig kan zijn als je minder dan 12.000 kilometer per jaar rijdt.
Steeds meer delen
Eind 2022 waren er in totaal 98.906 deelauto’s in Nederland. Om dat een beetje in perspectief te plaatsen: dat is een groei van bijna 67.000 stuks ten opzichte van 1 januari 2017. Op een totaal van ruim 11 miljoen personenauto’s en lichte bedrijfswagens in 2022 – en een verkoopjaar waarin zo’n 300.000 nieuwe auto’s werden verkocht – kun je dus stellen dat het aantal deelauto’s nog steeds maar miniem is ten opzichte van het totale wagenpark.
De voordelen van autodelen liggen voor de hand: de auto staat niet nodeloos stil, de eigenaar kan een deel van zijn autokosten terugverdienen, autodelen zorgt voor minder files en het is beter voor het milieu. Geen wonder dat de overheid stevig inzet op het stimuleren van autodelen. Ook steeds meer bedrijven of samenwerkende partijen komen met autodeeldiensten en -producten. Daardoor zijn er inmiddels heel veel mogelijkheden. Die lopen uiteen van particulieren die hun eigen auto delen, tot professionele deelorganisaties met een aanbod van een compleet wagenpark, soms inclusief laadpaal en gratis parkeerplaats.
Particulier delen
Per 1 januari 2023 waren er zo’n 75.500 auto’s in Nederland die in particulier eigendom zijn en via een deelplatform beschikbaar worden gesteld aan andere gebruikers. Deze vorm van autodelen, ook wel peer-to-peerdelen genoemd, is daarmee veruit de populairste. De auto-eigenaar deelt zijn privévoertuig (dat kan ook een private leaseauto zijn, of een auto die via een abonnement wordt gebruikt, zoals wordt aangeboden door het Chinese automerk Lynk & Co) met andere particuliere gebruikers, bijvoorbeeld mensen uit dezelfde wijk, of een vaste groep zoals familieleden, vrienden, leden van de sportclub, enzovoort. In het eerste geval kan de auto via een deelplatform tegen betaling beschikbaar worden gesteld, zoals SnappCar (of goboony.nl, wanneer het een camper betreft).
Het platform regelt het papierwerk, betaling en verzekering, en de huurder haalt de auto bij de eigenaar op. Bij de andere optie, delen met een gesloten groep, is de auto alleen beschikbaar voor een vaste groep gebruikers. Dat kan die groep in eigen beheer regelen, maar aan te raden is om vooraf de haken en ogen goed in beeld te krijgen. De Vereniging voor Gedeeld Autogebruik (deelauto.nl) biedt alle relevante info, maar helpt ook met voorbeeldcontracten en een speciale autodeelverzekering die nodig is als anderen dan op de autopolis genoemde bestuurders de auto gebruiken. Een nadeel van deze deelautovorm kan zijn dat de reserveringsverzoeken rechtstreeks bij de auto-eigenaar terechtkomen en dat er een afspraak gemaakt moet worden om de autosleutel over te dragen. Een aanbieder als SnappCar biedt de mogelijkheid om dit proces grotendeels te automatiseren.
Professionele delers
Voor wie geen eigen auto kan of wil bezitten, kan het huren van een deelauto een handig alternatief zijn. Zeker omdat er, naast de mogelijkheid om lid te worden van een gesloten gebruikersgroep of via een peer-to-peerplatform, tal van manieren zijn om een deelauto te gebruiken. Zo is er een fors aantal aanbieders van deelauto’s met een eigen wagenpark. Bekende namen zijn Greenwheels, ShareNow, WeDriveSolar, MyWheels of EasyDriving. Bij deze aanbieders maak je een account aan en/of neem je een abonnement, en kun je vervolgens een auto in de buurt reserveren.
Die open je met een speciale app, of een pasje, en na de rit zet je de auto terug op de vaste afhaalplek. De rit wordt per kilometer, per uur of per dag afgerekend. Dat de auto altijd terug moet naar een vaste plek kan een nadeel zijn; sommige aanbieders bieden daarom de mogelijkheid tot ‘one-way’-ritten: de deelauto kan worden achtergelaten op een andere plek dan de afhaalplek. Dat kan bijvoorbeeld bij ShareNow en Sixt share (in de vier grote steden). Het voordeel van een abonnementsvorm is natuurlijk dat alle administratieve rompslomp wordt geregeld door de aanbieder. Bovendien bieden zulke bedrijven verschillende typen auto’s aan, van stadsauto’s voor korte ritjes, tot stationcars voor een verhuizing of een ritje naar de Ikea. Ook elektrische auto’s behoren tot de vloot – sterker nog, steeds meer aanbieders bieden alleen nog maar elektrische auto’s aan.
Vooral in de Randstad
Het is logisch dat de meeste deelauto’s te vinden zijn in de Randstad, al betekent dit niet dat inwoners van de overige provincies geen deelauto kunnen vinden. Deelgroepen en particuliere aanbieders kunnen uiteraard overal zitten, maar veel bedrijven die deelauto’s aanbieden, kiezen natuurlijk voor locaties waar de meeste (potentiële) gebruikers wonen.
Toch is dat niet het grootste probleem voor het feit dat er nog een wereld te winnen valt voor het fenomeen autodelen. Want hoewel het aantal deelauto’s gestaag groeit, is ruim de helft van de Nederlanders niet bereid om zijn heilige koe te delen met anderen. Uit onderzoek door I&O Research blijkt dat 46 procent weet wat autodelen is, maar hoe het werkt en wat het kost, is voor velen nog abracadabra. Niet zo vreemd, want bijvoorbeeld de kosten van autodelen verschillen sterk per aanbieder. Soms betaal je per maand, soms per rit, soms per kilometer, soms voor de tijd die je een auto gebruikt, of voor een combinatie van deze factoren. Dat maakt het precieze kostenplaatje een hele puzzel.
Daar komt bij dat de Nederlander verknocht is aan zijn eigen auto: van de respondenten uit het I&O-onderzoek heeft 95 procent nog nooit in een deelauto gereden, ook niet als passagier (93 procent). Bijna de helft van deze groep (46 procent) laat weten hoe dan ook niet open te staan voor het gebruik van een deelauto. Waarom niet? Omdat 73 procent van deze groep simpelweg liever de eigen auto gebruikt. Want die staat voor de deur, kun je op elk gewenst moment spontaan pakken voor een ritje, je kunt je spullen erin laten liggen en je ruimt ’m wel weer op als je er zin in hebt. Die vrijheid kan een deelauto niet bieden.
Maar willen we wel?
Dat alles wil niet zeggen dat autodelen geen zinnig alternatief is voor autobezit. Voor mensen die geen auto (meer) kunnen betalen of die uit principiële of praktische overwegingen geen auto willen hebben, kan deelautogebruik een uitkomst zijn. Autodelen komt vaker voor onder jongeren (18 t/m 39 jaar), hoogopgeleiden, inwoners van zeer sterk stedelijke gebieden en niet-autobezitters.
Het I&O-onderzoek laat ook zien dat de meeste Nederlanders structureel de maandelijkse kosten van hun eigen auto te laag inschatten. Ook hier zijn forse verschillen, maar €400 per maand voor een eigen auto is niets bijzonders. Daarmee is een vergelijking met de kosten van een deelauto bij voorbaat dus al gebaseerd op verkeerde aannames, ondanks de prijsvariaties tussen verschillende deelautoconcepten en -aanbieders (zie kader rechts voor de handige vergelijkingssite van het ministerie van IenW). Hier ligt dus nog een mooie opgave voor de vele aanbieders. Want al is het simpelweg waar dat autodelen geld, milieu en klimaat spaart, gemak biedt en meer ruimte in de stad en op de weg geeft: om meer mensen afscheid te laten nemen van de eigen auto is misschien nóg meer overtuigingskracht nodig.
Handige info
Naast de eerder genoemde aanbieders vind je op de volgende sites nog meer informatie over autodelen:
- Campagnewebsite van het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat, met onder meer rekentools om de gebruikskosten van een privéauto te kunnen vergelijken met die van deelauto’s.
- Informatieve website over autodelen, de verschillende vormen, hoe het werkt en handige overzichten van aanbieders.
- Informatie over de aandachtspunten bij het verzekeren van particulier aangeboden deelauto’s.
- Informatie, tips en de visie van de ANWB op autodelen.
