Twee kuren immuuntherapie voorafgaand aan de operatie
Kortdurende immuuntherapie blijkt zeer effectief voor patiënten met een bepaalde vorm van darmkanker. Een behandeling van vier weken voorafgaand aan een operatie sloeg bij bijna alle patiënten goed aan. Dat meldt het Antoni van Leeuwenhoek.
Bij twee derde van de patiënten bleek de tumor zelfs volledig verdwenen te zijn ten tijde van de operatie. Het eigen afweersysteem heeft de kankercellen opgeruimd. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in de New England Journal of Medicine en worden baanbrekend genoemd.
Wat is immuuntherapie?
Immuuntherapie voorafgaand aan een operatie heet neoadjuvante immuuntherapie. Het doel ervan is voorkomen dat kanker terugkomt of uitzaait en, in het geval van grote tumoren, om de operatie makkelijker te maken. Het belangrijkste idee erachter is dat het afweersysteem al in aanraking komt met alle fouten in de tumor voordat deze wordt weggehaald, en daardoor effectiever gestimuleerd wordt om de kankercellen te vernietigen.
In de maand voorafgaand aan hun operatie kregen patiënten met darmkanker twee kuren immuuntherapie. Bij 95 procent van de patiënten waren er nog maar 10 procent of minder van de kankercellen aanwezig op het moment van de operatie, en bij 68 procent waren er geen levende kankercellen meer te vinden. Bij geen van de patiënten is de kanker tot op heden teruggekeerd in de ruim twee jaar dat ze gemiddeld zijn gevolgd.
Wij hebben iets meegemaakt wat vrijwel nooit gebeurt, namelijk dat alle patiënten in een studiegroep goed reageren op een nieuwe behandeling.
Allemaal baat bij de behandeling
De uitkomsten komen voor uit een eerdere studie die internist-oncoloog Myriam Chalabi startte. Chalabi: "We wilden onderzoeken wat immuuntherapie kan betekenen voor mensen met niet uitgezaaide darmkanker. Wij hebben toen iets meegemaakt wat vrijwel nooit gebeurt, namelijk dat alle patiënten in een studiegroep goed reageren op een nieuwe behandeling." Vier jaar geleden publiceerde Chalabi en haar collega’s de resultaten van dit onderzoek bij de eerste 20 patiënten met dit type darmkanker. “Deze 20 patiënten met een microsatelliet-instabiele darmkanker (MSI) hadden allemaal baat bij de behandeling, zoiets hadden we nooit eerder gezien.”
Geen levende kankercel
Na dit succes werd de studie uitgebreid naar een grote groep patiënten om te onderzoeken of immuuntherapie ook op langere termijn uitzaaiingen kan voorkomen. De resultaten zijn opnieuw veelbelovend: de 111 patiënten met MSI-darmkanker die zijn behandeld reageren nagenoeg allemaal zeer goed op deze zeer korte voorbehandeling met immuuntherapie. "Deze specifieke vorm van darmkanker bevat veel fouten in het DNA, waardoor de tumorcellen gemakkelijker worden opgemerkt door het immuunsysteem. Het immuunsysteem heeft maar een kleine stimulans nodig om die tumorcellen met succes aan te vallen," aldus Chalabi.
In Nederland is de onderzochte behandeling momenteel nog niet beschikbaar voor patiënten. "Deze studie is bedoeld om de behandeling beschikbaar te kunnen maken voor alle patiënten met dit type darmkanker. Eind van dit jaar hebben we de patiënten drie jaar gevolgd. Als dan het grootste deel van de patiënten nog ziektevrij is kan de nieuwe therapie als standaardbehandeling overwogen worden."
- Antoni van Leeuwenhoek
