Fijn, een erfenis? Niet altijd. Nederlanders blijken tegenwoordig veel vaker te procederen over erfenissen dan vroeger. Waar gaat dat gesteggel zoal over? En hoe kun je het voorkomen?
Gedoe 7 - Meer mensen met dementie
Hoe vaak? Ruim 40 procent van de VEAN-advocaten had vorig jaar meer zaken over de geldigheid van testamenten dan in 2017.
Sommige mensen veranderen op latere leeftijd hun testament. Ze willen bijvoorbeeld hun kleinkinderen wat méér nalaten en hun kinderen wat minder. Of ze zijn onlangs getrouwd of gaan samenwonen en willen hun nieuwe partner goed verzorgd achterlaten. Zeker als mensen al aardig op leeftijd zijn als ze hun testament aanpassen, komt het voor dat de kinderen zeggen: “Dit heeft pa nooit zo bedoeld. Hij was niet meer helder toen hij dit testament maakte.” Van Barneveld maakt dit steeds vaker mee.
Wat ze ook vaak ziet, is dat de kinderen een broer of zus niet vertrouwen. Als die er in het nieuwe testament goed van afkomt, zeggen ze: “Hij heeft pa meegenomen naar de notaris, terwijl pa dementie had.” Soms stappen kinderen naar de rechter en zeggen dat hun vader niet wilsbekwaam was. Daarmee willen ze bereiken dat het testament niet uitgevoerd hoeft te worden. Dan ontstaat er een ingewikkelde situatie.
De rechter moet met terugwerkende kracht vaststellen of vader op de dag dat hij zijn testament liet aanpassen, wist wat hij deed. Van Barneveld: “Dat is heel moeilijk. Dan moet de rechter terugkijken in medische dossiers. Iemand met dementie kan ook nog heldere momenten hebben.”
Hoe voorkom je dit?
De notaris mag geen testament maken als iemand niet helder van geest is. Hiervoor gelden protocollen. Bij twijfel moet de notaris een speciale arts inschakelen. Maar als de notaris vindt dat iemand helder van geest is en de kinderen roepen later dat dat niet zo was? “Ik kan de garantie niet geven dat het goed gaat. Dat leg ik uit”, zegt Autar.
Wie vermoedt dat de kinderen het testament gaan aanvechten, kan vrijwillig een medisch onderzoek ondergaan. Dat kost €400 tot €700. Autar: “In het testament kun je opnemen dat je dit doet om problemen te voorkomen. De uitslag van het medische onderzoek bevestig je aan het testament. Dan is het dichtgetimmerd.”
Gedoe 8 - Meer executeurs
Hoe vaak? 60 procent van de VEAN-advocaten had vorig jaar meer zaken over de executeur dan in 2017.
Mensen benoemen vaker een executeur die de nalatenschap beheert en afwikkelt. Sommige mensen doen dit omdat hun nalatenschap ingewikkeld is. Ze hebben vermogen, onroerend goed dat misschien verkocht moet worden, aandelen waarover beslissingen genomen moeten worden. Dan is het handig als één persoon de zaken vlot kan afhandelen.
Ook benoemen mensen vaak een executeur als ze verwachten dat hun kinderen ruzie krijgen over de erfenis. Of als er met een van de kinderen geen contact meer is. De executeur doet zijn werk en legt rekening en verantwoording af. De erfgenamen moeten erop vertrouwen dat dat goed gaat. “Er is vaak wantrouwen”, zegt Van Barneveld. “De erfgenamen vinden bijvoorbeeld dat ze te weinig informatie krijgen. Of ze zijn het niet eens met beslissingen van de executeur. Dan kunnen ze bij de rechter vragen om het ontslag van de executeur.”
Hoe voorkom je dit?
“Laat niet de oudste zoon executeur zijn, zeker niet als hij ook de financiën van de ouders deed. Daar gaat het vaak mis”, zegt Van Barneveld. “Kies een onpartijdige derde.” Autar zegt: “Executeur is geen erebaantje. Er komt veel bij kijken. Vraag je af of degene die je in gedachten hebt dit aankan. Vraag anders een professional.”
Gedoe 9 - Meer schulden
Hoe vaak? Ruim 40 procent van de VEAN-advocaten had vorig jaar meer zaken over aanvaarding of verwerping van een erfenis dan in 2017.
Steeds meer mensen hebben grote schulden. Vroeger konden de kinderen heel gemakkelijk per ongeluk de erfenis aanvaarden. Als ze een schilderijtje meenamen uit het ouderlijk huis waren ze de klos als de erfenis vooral uit schulden bleek te bestaan. Want wie de erfenis zuiver aanvaardt, erft ook de schulden.
De laatste jaren zijn erfgenamen beter beschermd tegen onbekende schulden. Maar toch gaat het nog vaak fout. De erfgenamen aanvaarden de erfenis in de veronderstelling dat er geen schulden zijn. Als er dan toch schuldeisers op de stoep staan, proberen de erfgenamen terug te krabbelen. Autar: “Dat lukt niet makkelijk, want de erfgenamen moeten aantonen dat ze degelijk hebben onderzocht of er schulden waren.”
Hoe voorkom je dit?
De erfgenamen kunnen het voorkomen door heel voorzichtig te zijn met zuiver aanvaarden en in plaats daarvan de erfenis beneficiair te aanvaarden. Daarvoor moet je naar de rechter en is het raadzaam advies in te winnen bij een notaris of jurist. De erflater kan het ook voorkomen. Hij/zij kan aan de erfgenamen eerlijk vertellen hoe het zit.
Gedoe 10 - Onduidelijk testament
Hoe vaak? In 2018 had 8 procent van de EPN-notarissen te maken met een conflict over het testament.
Het verhaal over de alleenstaande vrouw die haar broer tot haar enige erfgenaam benoemde omdat ze niet wilde dat haar ouders zouden erven, is klassiek. De vrouw trouwde en paste haar testament niet aan. Toen overleed ze. Wie was haar erfgenaam? Uiteindelijk bepaalde de Hoge Raad dat haar man erfde. “De rechter mag de bewoordingen van het testament uitleggen”, zegt Autar. “Maar het is natuurlijk beter om een duidelijk testament te maken, zodat niemand zich hoeft af te vragen wat je precies wilde.” Over de bedoelingen van de erflater wordt vaak geprocedeerd.
Hoe voorkom je dit?
“Zorg dat je testament helder en actueel is”, zegt Van Barneveld. “Check af en toe of het nog steeds bij je situatie past.”
