Een verklaring van erfrecht maakt voor de buitenwereld duidelijk dat u recht op de erfenis hebt. De bank eist het papier vaak, als u het tegoed van overledene wilt opnemen. Zo’n bewijs kost u wel een paar honderd euro. Wat koopt u daarvoor?
Een verklaring van erfrecht maakt voor de buitenwereld duidelijk dat u recht op de erfenis hebt. De bank eist het papier vaak, als u het tegoed van overledene wilt opnemen. Zo’n bewijs kost u een paar honderd euro, bij sommige dure kantoren een paar duizend. Wat koopt u daarvoor?
Als iemand overlijdt, krijgen zijn erfgenamen automatisch de eigendom van zijn bezittingen. De erfgenamen zijn wel verplicht de schulden van de nalatenschap te voldoen.
Een verklaring van erfrecht is een verklaring van een notaris waarin de notaris vaststelt wie de erfgenamen zijn. Zo’n verklaring geeft de notaris niet zomaar. Het vaststellen van de erfgenamen moet zorgvuldig gebeuren.
Het voor de buitenwereld bijvoorbeeld niet altijd duidelijk wie de erfgenamen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat de overledene kinderen uit een vorige relatie had, met wie hij later geen contact meer had. Zo maakte ik als notaris mee, dat de weduwe onaangenaam werd verrast, toen zij vernam dat haar echtgenoot twee kinderen had, waarvan zij het bestaan niet kende.
Soms moet u niet willen erven
Soms is het ook maar beter om geen erfgenaam te zijn. Bijvoorbeeld omdat de nalatenschap per saldo negatief is. Als u op grond van de wet erfgenaam bent, maar dat eigenlijk niet wilt zijn, kunt u de nalatenschap verwerpen. Als u wel erfgenaam wilt zijn, kunt u de nalatenschap zuiver aanvaarden of beneficiair aanvaarden. Door zuiver te aanvaarden loopt u het risico dat als (later) blijkt dat de nalatenschap negatief is, u uit eigen zak de schuldeisers van de erflater moet betalen.
U kunt uitdrukkelijk of stilzwijgend zuiver aanvaarden. Met stilzwijgend aanvaarden wordt bedoeld dat u geen verklaring of iets dergelijks aflegt, maar dat u gewoon handelt alsof u de erfgenaam bent. Uit uw doen en laten kan de buitenwereld opmaken dat u erfgenaam wenst te zijn.
Stilzwijgend aanvaarden is altijd zuiver aanvaarden, met het risico dat u opduikende schulden uit eigen zak moet betalen. Wilt u wel erven, maar dit risico niet lopen, dan kunt u beter beneficiair aanvaarden. Daarvoor moet u een verklaring bij de rechtbank afleggen en moet de nalatenschap op een speciale (vaak duurdere) wijze worden afgewikkeld. Let op: als u eenmaal zuiver heeft aanvaard, kunt u niet meer beneficiair aanvaarden!
Verklaring van erfrecht: meer dan een stuk papier
Zoals gezegd wordt in een verklaring van erfrecht de identiteit van de erfgenamen zorgvuldig vastgesteld.
Bovendien moet notaris de erfgenamen voorlichten over de gevolgen van het al dan niet aanvaarden van de erfenis. Hierbij zullen ook de fiscale gevolgen aan de orde komen. Als er minderjarige of wilsonbekwame (dit zijn mensen die bijvoorbeeld wegens dementie niet in staat zijn zelf hun belangen te behartigen) erfgenamen zijn, moet de notaris de andere erfgenamen voorlichten over de speciale wijze waarop de nalatenschap moet worden afgewikkeld.
Na deze voorlichting kunnen de erfgenamen op een verantwoorde wijze besluiten of zij erfgenaam willen worden. Als een notaris geen of onvoldoende voorlichting geeft aan de erfgenamen, kunnen de erfgenamen de notaris aansprakelijk houden voor de schade die zij hierdoor lijden.
Niet wettelijk verplicht
U bent als erfgenaam niet wettelijk verplicht om een verklaring van erfrecht op te laten stellen. Maar toch verplichten banken, verzekeringsmaatschappijen en andere financiële instellingen de erfgenamen vaak om zo’n verklaring te overleggen. Waarom? Omdat de bank niet het risico wil lopen dat zij aan een niet-erfgenaam/niet-erfgenamen het geld uitkeert.
U kunt ook buiten de notaris om proberen zelf gaan klussen. U kunt informatie opvragen uit het Centraal Testamentenregister, kopieën opsturen van overlijdensaktes, verklaringen of andere bewijzen dat u erfgenaam bent. Sommige banken laten zich misschien overhalen om uw rekening dan vrij te geven zonder verklaring van erfrecht. Onlangs werd deze procedure in De Telegraaf aangeraden.
Een notaris zal u dit niet aanraden. Hij adviseert u daar eigenlijk mee stilzwijgend zuiver te aanvaarden. U begrijpt wie er hangt als later blijkt dat de erfgenaam nooit zuiver had moeten aanvaarden. De notaris had op grond van de wet de erfgenamen toch moeten voorlichten.
Dure verklaring van erfrecht?
Wanneer is een verklaring van erfrecht duur? Een notaris is geen handelaar in papier. Het gaat om iets heel anders. De wetgever heeft bepaald dat een notaris cliënten moet voorlichten. Er zijn notarissen die dat doen door een uitgebreide - algemene - brief te sturen en de erfgenamen te verzoeken belangrijke zaken aan de notaris te melden. Er zijn ook notarissen die de erfgenamen liever een keer op kantoor willen spreken. Ik behoor tot die tweede groep.
Natuurlijk is dat lastig voor de erfgenamen. Zij moeten eerder van hun werk vertrekken en het kost hen meer geld. Maar het is zeker nuttig. Tijdens het gesprek bespreek ik het testament met de erfgenamen, kijken we kritisch naar het vermogen van de erflater, bespreken we de afwikkeling van de nalatenschap. Ook kijken we of er een belastingbesparing te realiseren is (inkomsten-, overdrachtsbelasting en/of successierecht). En we staan we stil bij de vermoedelijke verdeling van de nalatenschap. Al deze zaken kunnen van belang zijn bij de afweging of iemand wel of geen erfgenaam moet/wil zijn. In de bijna twintig jaar dat ik in de notariële praktijk werkzaam ben, zijn er opvallend veel erfgenamen geweest die mij vertelden hoe nuttig zij een bespreking vonden.
Te duur?
Tsja… wanneer is iets duur? Als een notaris u schriftelijk voorlicht, is een lager tarief reëel. Als de voorlichting op een meer persoonlijke wijze plaatsvindt, waarbij uw situatie centraal wordt gesteld, is het logisch dat de kosten hoger zullen uitvallen. Ik zou het aanmoedigen als er meer gekeken wordt naar datgene wat de notaris precies doet voor het tarief dat hij u straks in rekening zal brengen.
