Op 17 september was het 75 jaar geleden dat de Nederlandse regering in Londen de spoorwegstaking onder het NS-personeel uitriep. Aanleiding voor het Spoorwegmuseum om een kleine vaste presentatie en website over de Nederlandse spoorwegen in de Tweede Wereldoorlog te openen. De presentatie heet ‘Kinderen van Versteeg’.
Het Spoorwegmuseum toont zijn collectie schilderijen, affiches, foto’s, panelen, medailles en andere kleine objecten uit de Tweede Wereldoorlog. Daaronder persoonlijke objecten van NS-directeuren Hupkes en Giesberger en bijzondere particuliere schenkingen zoals dagboekjes en documenten. Naast de presentatie in het museum is alle informatie ook online te raadplegen via www.kinderenvanversteeg.nl.
Duitse poster die tegen de staking waarschuwt. De ellende was inderdaad niet te overzien, want de staking werd hoofdoorzaak van de Hongerwinter.
De titel ‘Kinderen van Versteeg’ slaat op de geheime code die NS met het verzet en de Nederlandse regering in ballingschap had afgesproken. Dit voor het geval het Nederlandse spoorbedrijf het treinverkeer stil moest leggen om een geallieerde invasie te ondersteunen. De code luidde voluit ‘De kinderen van Versteeg moeten allen onder de wol’. Met Versteeg werd waarnemend NS-directeur Willem Hupkes bedoeld, zijn kinderen waren alle medewerkers van NS.
Omdat de Spoorwegstaking geen losstaand gegeven is en alleen in bredere context begrepen kan worden, staat in ‘Kinderen van Versteeg’ de rol van de Nederlandse spoorwegen in de Tweede Wereldoorlog centraal. De presentatie start in het jaar 1939, toen de spoorwegen in Nederland een belangrijke rol speelden bij de mobilisatie.
Via de kortdurende oorlogsdagen van 10 tot 15 mei, de capitulatie, bezetting, Jodentransporten en spoorwegstaking worden diverse dilemma’s, keuzes en sleutelmomenten uitgelicht. Deze thema’s zullen in de tentoonstelling worden verbeeld met behulp van voorwerpen en documenten uit de collectie van het museum, met gebruik van zoveel mogelijk persoonlijke verhalen en een aantal bruiklenen.
Najaar 1944 en begin 1945 schoten de geallieerden op alles wat bewoog, ook op treinen.
Eerder, in 2013, opende het Spoorwegmuseum ‘Beladen treinen’ waar dieper wordt ingegaan op de deportaties per trein van Joden, Roma en Sinti. Deze expositie blijft open, evenals de website www.beladentreinen.nl.
