Bijna twee miljoen Nederlanders slikken een cholesterolverlager. Meestal is dat een statine, zoals simvastatine, atorvastatine of rosuvastatine. Je zou denken dat we dus alles wel weten over deze medicijnen, maar dat is niet zo. De JAMA bracht nieuwe cijfers over het effect van statines. En de BMJ stelt een nieuwe cholesterolmaat voor om de juiste dosis mee te kiezen voor mensen met diabetes.
Van hoog cholesterol in je bloed merk je meestal niets. Toch krijg je dan vaak cholesterolverlagende medicijnen, omdat een hoog cholesterol het risico op hart- en vaatziekten vergroot. Vooral als de cholesterolwaarden hoog zijn en je ook andere risicofactoren hebt, zoals diabetes, overgewicht of omdat je rookt. Maar hoe groot is dat effect? Wat heb je nu echt aan die dagelijkse statine? Daar zijn de wetenschappers nog steeds niet over uitgepraat.
Effect op hart en vaten
De JAMA publiceerde een verzamel-onderzoek, waarbij de resultaten van 21 onderzoeken bij elkaar zijn gevoegd. De hoofdvraag was: hoeveel effect hebben statines nu echt op vroegtijdig overlijden of hart- en vaatziekten? Het risico op een hartinfarct wordt bijvoorbeeld bijna 30 procent verlaagt met statines. Maar dat is relatief, want absoluut gezien is het maar 1,3 procent. Oftewel: om een hartaanval te voorkomen moeten 77 mensen een jaar lang statines slikken. Conclusie van het onderzoek: het absolute risico op (vroegtijdige) sterfte neemt met 0,8 procent af, op hartinfarct met 1,3 procent en op beroerte met 0,4 procent, als je een statine gebruikt. Dat mag wel wat meer aandacht krijgen in de spreekkamer, schrijven de onderzoekers. Niet iedereen weet dat het effect zo klein is.
Statine soms zinloos?
NRC kopte dan ook ‘Cholesterolremmer heeft niet altijd zin’. Frank Visseren, internist-vasculaire geneeskunde in het UMC Utrecht, legt in de krant uit dat statines wel degelijk erg effectief zijn, maar vooral bij mensen die al een hoog risico hebben. Niet voor iedereen dus. Medisch nieuws-waakhond Dokter Media vond de kop van NRC dan ook te ver gaan: of het zin heeft, verschilt per patiënt. Voor een zeventig-plusser die rookt en die diabetes heeft, zal de statine een veel groter effect hebben. De kans dat de statine echt je leven redt, of een hartaanval voorkomt, is dan groter. Voor de gezonde zestiger met een goede bloeddruk die regelmatig fietst, is het effect kleiner. Hoe dan ook: in Nederland gebruiken dokters een model, waarbij risicofactoren mee worden gewogen. Denk aan: de leeftijd, of je rookt en of hoog cholesterol in de familie zit enzovoort. Dit kun je opzoeken op U-prevent. Ook de website Thuisarts legt uit, wanneer een statine nodig is bij hoog cholesterol, en wanneer niet. Een persoonlijke afweging bij de huisarts of internist is dus altijd verstandig, want het hangt maar net af van de andere risicofactoren die je hebt.
Nieuwe cholesterolmaat diabetes
Een van de grootste risico’s voor het krijgen van hart- en vaatziekten is diabetes. Vandaar dat je al snel aan een statine vastzit, de normen voor een 'goede' cholesterolwaarde zijn erg streng. Maar ook hier is nog niet alles over uitgezocht. Een groot onderzoek in de BMJ keek naar 42 onderzoeken met mensen met diabetes die een statine slikken. De hamvraag: zijn die mensen wel goed ingesteld? Gebruiken de artsen wel het juiste cholesterol-maat voor het kiezen van de beste statine-dosis? De studies onderzochten het effect op al het cholesterol, behalve het goede HDL-cholesterol, oftewel non-HDL-c. Uit eerder onderzoek bleek dit al een betere maat, dan het LDL-cholesterol, waar veel richtlijnen nu naar kijken. De non-HDL-c gaf beter aan wat het risico is op hart- en vaatziekten. Het nieuwe BMJ-onderzoek laat zien: om deze non-HDL-c waarde omlaag te krijgen, moet je flink hoge doses slikken van simvastatine of atorvastatine, en redelijk tot hoge doses met rosuvastatine. Ook hier geldt dus: het laatste woord is er nog niet over gezegd.
Lees hier verder over hart- en vaatziekten: www.plusonline.nl/hart-en-vaatziekten
