TIA: tijdelijke beroerte

De afkorting TIA staat voor transient ischemic attack. Transient wil zeggen tijdelijk oftewel van voorbijgaande aard. Ischemie is de medische term voor onvoldoende bloed(toevoer). Een TIA wordt ook wel een voorbijgaande beroerte genoemd.

Wat is een TIA?

Bij een TIA krijgt een gedeelte van het brein te weinig bloed. Hierdoor komt er onvoldoende zuurstof in een deel van de hersenen, waardoor bepaalde hersencellen niet goed meer werken.

Je krijgt dan plotseling zogenaamde uitvalsverschijnselen, zoals een scheefgetrokken mond, een arm of been dat je niet kunt bewegen of vermindering van je gezichtsvermogen. Deze verschijnselen zijn van tijdelijke aard. Ze duren meestal 5 tot 20 minuten, soms een paar uur. 24 uur later zijn de klachten vaak verdwenen.

Beroerte, TIA, herseninfarct, hersenbloeding?

TIA en een beroerte worden soms in een adem genoemd. Daarnaast bestaat het herseninfarct en de hersenbloeding. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten?

Beroerte is de verzamelnaam voor zowel een herseninfarct als een hersenbloeding. Ook een TIA lijkt op een beroerte. Deze drie aandoeningen leiden in eerste instantie tot soortgelijke symptomen, namelijk uitvalsverschijnselen. Zo lang de arts nog niet weet wat er precies aan de hand is, wordt er daarom gesproken van een beroerte.

Bij een TIA verdwijnen de symptomen al snel weer, het is dus geen ‘echte’ beroerte. Het kan wel de voorbode van een beroerte zijn. Een beroerte (ook wel: CVA, de afkorting van cerebro vasculair accident), kan een herseninfarct of een hersenbloeding betreffen. Bij een herseninfarct is er een bloedvat in de hersenen afgesloten. Bij een hersenbloeding is er een bloedvat lek.

Symptomen TIA: uitvalsverschijnselen

Wat je merkt van een TIA hangt af van het getroffen gebied in de hersenen. Krijgt het gedeelte dat je benen aanstuurt bijvoorbeeld even geen zuurstof, dan verlies je het gevoel in de benen. Er kunnen verschillende uitvalsverschijnselen optreden, namelijk:

• Spieren in het gezicht raken verlamd, waardoor een mondhoek naar beneden gaat hangen of het gezicht scheeftrekt.
• Je hebt geen gevoel meer in een arm of been of allebei.
• Moeite met spreken: niet uit je woorden komen, onverstaanbaar praten of wartaal uitslaan.
• Problemen met het zicht, zoals wazig of dubbel zien. Je kunt ook even blind zijn aan één of beide ogen.
• Duizeligheid.
• Moeite hebben met lopen en je evenwicht bewaren.

Heb jij of iemand in je omgeving last van deze verschijnselen? Bel meteen de huisarts of 112. Een TIA kan namelijk een voorbode zijn van een veel ernstigere beroerte. Ga om diezelfde reden ook naar de huisarts als de symptomen al verdwenen zijn, het liefst nog dezelfde dag.

Diagnose

Op basis van de omschrijving van je symptomen, schat je (huis)arts in of je een TIA gehad hebt. Vermoed deze een TIA, dan word je doorverwezen naar de TIA-service in het ziekenhuis. Daar onderga je op één dag verschillende onderzoeken, namelijk een hartfilmpje, hersenscan, röntgenfoto van de borstkas en een echo van de slagaders in je hals. Zo zoekt de specialist uit wat de TIA veroorzaakt heeft en sluit hij eventuele andere oorzaken voor de symptomen uit.

Vervolgens krijg je van de specialist, meestal een neuroloog, adviezen en medicijnen om de kans op nog een TIA of een beroerte te verkleinen.

Oorzaken tijdelijke beroerte

Een TIA ontstaat door een vernauwing of verstopping in een bloedvat. Een slechte conditie van de bloedvaten vergroot het risico daarop. Als je ouder wordt, verslechteren de bloedvaten. Ze kunnen vernauwen, er ontstaan beschadigingen aan de wanden van de bloedvaten en er blijven bloedstolsels aan vastplakken. Bloedplaatjes en vetten (cholesterol) klonteren samen tot ‘plaque’. Dat heet slagaderverkalking. Een (stukje) stolsel kan loskomen van de plaque en elders in een bloedvat vastlopen en daar een verstopping veroorzaken.

Een andere mogelijke oorzaak is een hartritmestoornis. Bij een onregelmatige hartslag kunnen er stolsels in het hart ontstaan. Als zo’n stolsel in de hersenen belandt, kun je een TIA krijgen.

Risicofactoren

Omdat bij iedereen de kwaliteit van de bloedvaten in de loop der jaren achteruit gaat, neemt het risico op een TIA toe naarmate je ouder wordt. Daarnaast zijn er andere factoren die de kans op vernauwing of verstopping van je bloedvaten vergroten, namelijk:

• Een ongezonde leefstijl, zoals roken, te veel alcohol drinken, weinig bewegen, overgewicht, drugsgebruik, ongezond eten.
• Hoge bloeddruk.
• Hoog cholesterolgehalte.
• Stress.
• Diabetes type 2.
• Bepaalde hormonen gebruiken, voor overgangsklachten of als anticonceptie.

Behandeling TIA

Heb je eenmaal een TIA gehad, dan heb je een groter risico op nog een TIA of een beroerte. Om deze te voorkomen, heb je medicatie nodig. Welke precies is afhankelijk van de oorzaak van de TIA. Je krijgt in ieder geval antistollingsmiddelen. Deze gaan de vorming van bloedstolsels tegen. Daarnaast krijg je meestal medicijnen tegen een te hoog cholesterol en een hoge bloeddruk. Door het gebruik van deze medicijnen is de kans op een beroerte na een TIA de afgelopen jaren verminderd van ongeveer 10 procent naar ongeveer 3 procent per jaar.

Soms is er een operatie aan de halsslagader nodig. Als deze vernauwd is, wordt de beschadigde plek in sommige gevallen schoongemaakt of door een kunststof buisje (stent) vervangen.

Naast medicatie en een eventuele operatie, krijg je ook leefstijladviezen. Bijvoorbeeld stoppen met roken, alcoholgebruik matigen, elke dag een halfuur bewegen, veel groente en fruit eten, wat meer ontspannen en indien nodig afvallen. Je mag geen middelen meer gebruiken die het vrouwelijke hormoon oestrogeen bevatten.

Gevolgen

De meeste mensen houden geen klachten over aan een TIA. De eerste twee weken na een TIA mag je niet autorijden. Daarna bekijkt je neuroloog of revalidatie-arts of je weer veilig in de auto kunt stappen.

Het effect van de medicatie stopt zodra je deze niet meer zou slikken, dus je hebt wel de rest van je leven medicijnen nodig. Eén op de drie patiënten die een TIA doormaakten, krijgen een beroerte. Bovendien heb je een verhoogd risico op andere vaatziekten. Daarom is het belangrijk om onder controle te blijven en je leefstijl zo nodig aan te passen.