De diëtest: De hamster in je brein ★★★★☆

Getty Images

Er worden heel veel boeken over gezonde voeding en leefstijl uitgegeven. Diëtist Mary Stottelaar leest én beoordeelt ze voor Gezondheidsnet in deze rubriek, de Diëtest. Deze keer: De hamster in je brein door Felix Kreier en Maarten Biezeveld.

Voor wie is dit boek bedoeld?

Voor iedereen die wil afvallen en het gewichtsverlies ook langdurig wil behouden.

Eerste indruk

Een knalroze boek en een prikkelende titel die nieuwsgierig maakt. Want wat is de hamster in je brein? Dat is een metafoor voor de hypothalamus, volgens de auteurs van 'de hamster in je brein'. De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen. Het regelt zaken als lichaamstemperatuur, ademhaling, hartslag en honger en dorst. Deze functies gaan automatisch en de hele dag en nacht door. Volgens de auteurs heeft de hypothalamus een cruciale rol bij afvallen en gewichtsbeheersing. Ze vergelijken het met een hamster. Want de hypothalamus houdt niet van energietekorten in het lichaam, het wil altijd een voorraad 'hamsteren'. Als je de hypothalamus van slag brengt door bijvoorbeeld een crashdieet te gaan volgen, dan zal deze hamster er alles aan doen om het evenwicht weer te herstellen. Dan daalt de stofwisseling en krijg je honger, net zolang tot de situatie weer in evenwicht is. De auteurs zeggen dus: maak de hamster niet van streek en val langzaam af. Op die manier lukt het om dat gewichtsverlies ook te behouden.

Wat weten we van de auteurs?

Het boek is geschreven door Felix Kreier en Maarten Biezeveld, twee kinderartsen met belangstelling voor hersenen en overgewicht. Felix Kreier promoveerde in het Nederlands Herseninstituut op de invloed van hersengebieden op overgewicht. Hij werkt als kinderarts en heeft onder andere een spreekuur voor kinderen met overgewicht in Amsterdam. Maarten Biezeveld promoveerde op afweerstoornissen bij kinderen en ook hij werkt als kinderarts. De inhoud en de methode van het boek is echter bestemd voor volwassenen.

Even doorlezen

Om de hamster in het brein niet van streek te maken, adviseren de auteurs om af te vallen in een heel rustig tempo. Stel dat de hamster op een grote wintervoorraad ligt, dan is het zaak om er steeds stiekem één zaadje tegelijk vanaf te halen. De auteurs zeggen: ‘Hoe kinderachtig het voorbeeld van de hamster misschien overkomt, de boodschap erachter is bloedserieus. En misschien wel een van de belangrijkste boodschappen van het boek: val niet te snel af!’ Zij adviseren een snelheid van 200 gram gewichtsverlies per week, oftewel 10 kilo per jaar. Waar dat getal precies vandaan komt, wordt niet helemaal duidelijk, al worden er in het boek wel veel wetenschappers en studies aangehaald. Behalve de hypothalamus worden nog meer hersengebieden beschreven die effect hebben op je lichaamsgewicht, zoals de prefrontale cortex en het limbisch systeem. Na die uitleg volgt hoe je deze hersengebieden kunt laten samenwerken om zo tot gewichtsverlies te komen. Hier en daar staan leuke inzichten. Zoals dat bewegen je hongergevoel onderdrukt, omdat de hypothalamus bij bewegen denkt dat je gaat 'jagen en verzamelen' en dat de beloning dus zal volgen. Of dat je innerlijke hamster bij het eten van fastfood veel signalen mist, die bij zelf boodschappen doen en koken wel optreden. Dat gemis aan signalen van voorbereiding voor de hypothalamus zorgt ervoor dat je minder verzadigd raakt van fastfood of van kant-en-klaarmaaltijden.

Wat is er nieuw aan dit dieetboek?

De uitleg over de werking van het brein geeft je inzicht in het proces van afvallen en hoe je dat het best kunt aanpakken. De vergelijking met de hamster geeft je een mooie kapstok. Steeds kun je denken: wat vindt mijn hamster hiervan? En dat maakt dat je gemakkelijker tot de juiste beslissingen komt.

Wat kun je ermee in de praktijk?

De auteurs gaan in het laatste hoofdstuk in op de 'hamstermethode'. Ze adviseren om iets minder te eten, iets meer te bewegen, goed te slapen en stress te vermijden. Verander je gewoontes stap voor stap, om je hamster niet te alarmeren. Op die manier val je langzaam af. Je bent vrij om te eten wat je wilt, dit is geen dieet. Sterker nog: als je merkt dat je te snel afvalt, dan moet je meer gaan eten. Want anders wordt de hamster boos. Hoe je precies moet eten en hoeveel minder je moet gaan eten, dat moet je zelf uitzoeken, omdat iedereen anders is. Toch is het jammer dat het boek hier niet echt praktisch wordt. De auteurs adviseren om je calorieën en stappen te tellen en regelmatig op de weegschaal te gaan staan.

Wat vindt de diëtist van het dieet - helpt dit echt?

Ja, dit boek laat je inzien hoe onze hersenen werken als je gewicht wilt verliezen. Met als belangrijkste boodschap: val langzaam af voor blijvend gewichtsverlies. En daar sta ik helemaal achter. Jammer vind ik dat ze aanraden om calorieën te gaan tellen: daar moeten we juist vanaf. Belangrijker is het te kiezen voor voedingsmiddelen die veel voedingstoffen bevatten. Dat is gezonder dan strikt op de calorieën letten.