Een slimme, lege tuin hoeft niet saai te zijn

Je wordt ouder en strammer en het bukken valt je steeds zwaarder. Of je besluit om het er na je pensioen nu eindelijk eens van te nemen en koopt een camper om daarmee de reis van je leven te maken. Of je zorgt een paar dagen per week voor de opvang van de kleinkinderen. Allemaal redenen om de tuin nu maar eens drastisch te vereenvoudigen. Daar is niets mis mee, alleen – er dreigt één gevaar: de tuin wordt te leeg. In hun drang om het werk in de tuin terug te brengen, nemen velen het besluit om de tuin in zijn geheel te betegelen of te laten volstorten met steentjes die merkwaardigerwijs sprekend op kattenbakkorrels lijken. En dat is jammer. Een tuin mag best eenvoudig zijn, maar bij een saaie tuin is niemand gebaat.

Denk groot

Om saaiheid te voorkomen, moet er in een tuin altijd plaats blijven voor een paar struiken of vaste planten. Als voorbeeld zou je de Arabische tuin kunnen nemen, zoals je die tegenkomt van Damascus tot Casablanca. Die tuin bestaat uit een binnenplaats met in het midden vaak een achthoekige vijver of een fonteintje. De vijver is meestal verhoogd, zodat je op de rand kunt zitten, maar kan ook ondiep en verzonken zijn. Waterplanten komen er niet in voor. Het groen in de tuin wordt vertegenwoordigd door een paar sinaasappel- en citroenbomen, en door geurende klimplanten als kamperfoelie en jasmijn. Hier en daar staat een potplant en de tuin is betegeld in fantasierijke patronen. Het grootste deel is leeg en bestaat uit ruimte. Sinaasappel- en citroenbomen zijn bij ons niet winterhard, al zou je ze in kuipen kunnen planten. Maar kuipplanten moeten ’s winters naar binnen, en dat vergt veel gesleep. En het streven was nu juist vereenvoudiging. Maar er is geen enkele reden waarom je de beplanting van zo’n Arabische tuin slaafs zou moeten navolgen. Je zou struiken en bomen kunnen kiezen die bij ons klimaat passen, zoals kornoelje, kweeperen­bomen, mispels of (als het ’s winters groen moet blijven) camelia’s of de groenblijvende Magnolia grandiflora. Het gaat er maar om dat je kiest voor ‘groot’.

Struiken vol bessen

De natuurlijke neiging van veel mensen is om in kleine tuinen ook kleine planten te gebruiken. De angst voor het grote zit er diep in. Maar wie uitsluitend kleine planten gebruikt, schept een soort Madurodam-tuintje. Het is goed om te beseffen dat je met drie grote planten of struiken veel meer effect bereikt dan met dertig kleine; groot maakt meer ­indruk. Er bestaan wel grote ‘vaste’ planten, maar die sterven ’s winters af. Struiken daarentegen zijn er in de winter ook nog. Of die struiken ’s winters groen moeten blijven, is een kwestie van smaak. Je kunt je ’s winters verlustigen aan de grillige vorm van een bladerloze ­fluweelboom, maar ook aan een mooi in kegelvorm gesnoeide hulst die vol rode ­bessen zit. Groenblijvende struiken en kleine bomen bieden ’s winters een beschutte slaapplaats voor veel vogels; bladverliezende struiken kunnen altijd nog dienen als kapstok voor vetbollen en ander vogelvoer.

Mooie blikvangers

Het vijvertje in het midden van de tuin is niet verplicht. Maar een al dan niet centraal geplaatste blikvanger is wel aan te raden. Als u liever een zwerfkei, waterbol, molensteen of bronzen balletdanseres hebt dan een vijver, is daar niets tegen. Het gaat er maar om dat er wat te zíén is. Ook is een tuinmuur of binnenplaats niet nodig om een eenvoudige tuin te kunnen maken. Wie geen muren heeft, kan hagen planten. Hagen moeten geknipt worden, dat wel, maar er zijn hagen die aan één knipbeurt per jaar genoeg hebben. Dat klusje kun je desnoods nog uitbesteden. Taxus is veruit favoriet als het gaat om een groenblijvende haag, maar ook hulst laat zich goed knippen. Van de bladverliezende hagen vragen beuk en haagbeuk weinig onderhoud. Als de haag niet te veel ruimte mag innemen, is haagbeuk geschikter dan beuk, en ook op natte grond doet de haagbeuk het beter. Taxus houdt overigens evenmin van natte voeten.

Makkelijke tuinbank

Ook bij de keuze van voorwerpen moet je de neiging zien te weerstaan om de vereenvoudigde tuin gezellig te maken door middel van allerlei kleine prullen. Zet liever een mooie grote tuinbank neer in plaats van een heel stel wankele bistro-stoeltjes waarop niet langer dan vijf minuten te zitten valt. En bederf het ruimtelijke effect niet door de tuin aan te kleden met zinken wasteilen, wilgentenen reigers, oude bietensnijders, veilingkistjes, tuinkabouters en andere tierelantijnen. Tenzij u daarvan houdt natuurlijk, want wie ben ik om iemand anders een smaak op te dringen. Het gaat er maar om dat het een misverstand is dat een vereenvoudigde tuin per definitie leeg en kil zou zijn.

Lees ook:

• Wat geeft minder gedoe dan gras?
• Verjong uw tuin, daar wordt u zelf ook frisser van!