Vaginale jeuk

Vulvaire jeuk, oftewel jeuk aan de vagina en schaamlippen, komt veel voor en kent vele oorzaken. Hormonale veranderingen tijdens de menstruatie of overgang bijvoorbeeld. Maar ook een schimmelinfectie (candida vaginalis) of een soa kan jeuk met zich meebrengen. Verder kan vaginale jeuk een symptoom zijn van een huidaandoening of het gevolg van psychische aandoeningen of stress.

De symptomen van vaginale jeuk

Vaginale jeuk gaat meestal samen met andere klachten. Er is bijvoorbeeld meer afscheiding dan normaal, of deze is anders van kleur. Of de vaginale geur is anders. Ook zie je soms een dieprode kleur of irritatie en kan het plassen pijnlijk of branderig aanvoelen. Daarnaast is er misschien sprake van wondjes, bultjes, zweertjes of kloofjes. Ook irritatie of pijn bij het vrijen komt voor. En in sommige gevallen, bijvoorbeeld bij jeuk aan de vulva door stress, is er helemaal niets te zien behalve krabeffecten. Warmte, stress, sporen van urine of ontlasting en wrijving verergeren de klachten.

Iets van alle leeftijden?

Vaginale jeuk komt zoals gezegd veel voor. Bij twee leeftijdsgroepen is de oorzaak meestal extra makkelijk te achterhalen: jonge meisjes en vrouwen die de overgang achter de rug hebben. Bij jonge meisjes wordt vaginale jeuk vaak veroorzaakt door contacteczeem. Bij hen is de huid van de vagina namelijk nog dun en daardoor veel gevoeliger voor irritatie door ontlastingsresten of zeep. Ook ligt de anus bij hen dichter bij de vaginale opening dan bij een volwassen vrouw. De vaginale pH is nog hoog en dit creëert een ideaal klimaat voor overmatige groei van bacteriën. Vooral in de periode dat jonge meisjes zichzelf leren wassen, is gebrekkige hygiëne meestal de oorzaak van de jeuk. Bij prepuberale meisjes zien artsen door verkeerde hygiënische verzorging dan ook vaker een ontsteking of infectie van de vulva en vagina die veroorzaakt wordt door bacteriën, meestal streptokken (vulvovaginitis). Een schimmelinfectie is afhankelijk van oestrogeen en komt alleen in de vruchtbare leeftijd voor.

Bij post-menopauzale vrouwen is er meer kans op jeuk en irritatie aan vagina en schaamlippen door urine-incontinentie en atrofische vulvovaginitis. Atrofische vaginitis (ook wel vaginale atrofie genoemd) is een ontsteking die wordt veroorzaakt door een verdunning van de vaginawand en een verminderde vochtafscheiding in de vagina. Dit wordt weer veroorzaakt door een gebrek aan oestrogeen. Deze aandoening treedt voornamelijk op bij vrouwen in de overgang, maar kan bijvoorbeeld ook na de zwangerschap optreden bij vrouwen die borstvoeding geven.

Hoe wordt vulvaire jeuk onderzocht?

Wanneer jeuk aan je vulva met een paar dagen niet verdwijnt, is het verstandig de huisarts op te zoeken. Deze kijkt eerst naar de uiterlijke symptomen. De dokter vraagt verder naar je menstruatie en seksuele contacten en naar hoe en hoe vaak je je intieme zone reinigt. Ook wordt er gekeken naar geneesmiddelengebruik en veranderingen in afscheiding en zal hij informeren naar wat je zelf al geprobeerd hebt om de jeuk te stoppen. Daarna zal er eventueel een uitstrijkje worden gemaakt en indien nodig bloed- of urineonderzoek of een huidbiopsie. Als er indicatie voor is, wordt er ook getest op seksueel overdraagbare aandoeningen. Uiteraard kijkt de arts ook naar eventuele psychische oorzaken, zoals stress.

De behandeling van vaginale jeuk

De aanpak van vaginale jeuk is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Is er sprake van een schimmelinfectie, dan krijg je een anti-schimmelmiddel (antimycotica) voorgeschreven. Anti-schimmelmiddelen zijn overigens ook zonder recept verkrijgbaar bij apotheek en drogist. Blijkt het vaginale atrofie, dan kan er een oestrogeenpreparaat of bevochtigingsgel worden voorgeschreven.

Bacteriële vaginose wordt in de meeste gevallen behandeld met antibiotica en eczeem, psoriasis en lichen sclerosus met lokale steroïden. Is er sprake van een soa dan is het ziekte-afhankelijk wat de arts voorschrijft.

Tips om vaginale jeuk te voorkomen

• Was je vagina alleen met lauwwarm water.
• Gebruik geen producten waar zeep of parfum in zitten.
• Droog jezelf niet te ruw af; deppen is beter.
• Gebruik geen gekleurd of geparfumeerd toiletpapier.
• Gebruik geen inlegkruisjes of tampons als je niet ongesteld bent.
• Verwissel tampons of maandverband op tijd, houd ze niet langer dan vier uur in.
• Veeg je na toiletbezoek af van voor naar achteren, dus van de vagina richting anus.
• Draag geen strings of strak zittende broeken.
• Draag katoenen ondergoed, synthetisch ondergoed ademt niet.
• Gebruik een condoom om soa's te voorkomen (en laat je op tijd testen als je denkt dat je risico hebt gelopen).
• Wil je je intieme zone scheren, doe dat dan met de haarrichting mee. Neem regelmatig een nieuw scheermesje en trek de huid goed strak tijdens het scheren. 
• Ga niet krabben. Vaak kom je dan in een vicieuze cirkel terecht van jeuk en krabben. 
• Als je diabetes hebt, houd dan je bloedsuikerspiegel goed in de gaten. Hoe stabieler, hoe minder kans op vaginale klachten.
• Doe je aan wielrennen, draag dan een fietsbroek met zeemleren kruis. Deze beschermt tegen overmatige wrijving en druk en neemt zweet goed op.
• Gebruik glijmiddel op basis van silliconen of op waterbasis. Vaseline of baby-olie zijn niet geschikt en kunnen nare gevolgen hebben voor je vaginale flora.