Waarom ben je misselijk?

Misselijkheid ontstaat doordat een plekje in de hersenen – het braakcentrum – wordt geprikkeld en de maag het signaal krijgt om zich te legen. Via zien, ruiken en proeven kan misselijkheid worden opgewekt. Het braakcentrum ontvangt namelijk informatie uit verschillende delen van de hersenen, het evenwichtsorgaan en het maag-darmkanaal.

Toename speekselproductie

Via misselijkheid en braken probeert je lichaam de inname en opname van schadelijke stoffen tegen te gaan. Als je misselijk bent, neemt de functie van de maag af en wordt er minder maagzuur gevormd. Ook neemt de speekselproductie toe en wordt voedsel vanuit de twaalfvingerige darm omhoog geduwd. Bij braken treedt vervolgens tegelijkertijd een hevige samentrekking van de buikspieren en een ontspanning van de slokdarm op. Braken kan gepaard gaan met hevig transpireren en een vertraagde hartslag.

Oorzaken van misselijkheid

Overgeven en misselijkheid hebben niet altijd te maken met de inhoud van de maag. Er zijn veel oorzaken die deze klachten kunnen veroorzaken:

Stoornis in het maag-darmkanaal

• infecties (blindedarmontsteking, ontsteking van het maagslijmvlies)
• maagirritatie (alcohol, voedselvergiftiging)
• slecht functioneren (prikkelbare darm syndroom, vertraagde maaglediging)
• afsluiting van maag of darm
• afwijking van lever, galblaas of pancreas

Stoornis in het centrale zenuwstelsel

• ernstige hoofdpijn (migraine)
• infecties (hersenvliesontsteking)
• verhoogde druk in de schedel (tumor, bloeding)
• schedeltrauma

Stoornis in het evenwichtsorgaan

• reisziekte
• afwijkingen aan het labyrint (binnenoor en evenwichtsorgaan, ziekte van Ménière)
• benigne paroxysmale positieduizeligheid

Psychische oorzaken

• emotionele reacties (stress, angst)
• psychiatrische stoornissen (depressie, angststoornis)
• boulimia nervosa
• anticipatoir braken (aangeleerde reflex)

Overige oorzaken

• bijwerkingen van medicatie
• vergiftiging (alcohol)
• zwangerschap
• chemotherapie en radiotherapie
• algemene koorts en infecties

Zelf doen

In de meeste gevallen is misselijkheid niet ernstig en zelf goed te bestrijden. Het moment van de misselijkheid en eventueel overgeven zegt vaak veel over een mogelijke oorzaak. Klachten vóór het ontbijt kunnen bijvoorbeeld duiden op een zwangerschap of alcoholgebruik. Heb je direct na de maaltijd last, dan is de kans groot dat er sprake is van een stoornis in het maag-darmstelsel. Hoe langer het duurt voordat je klachten ervaart na het eten, des te lager zit het probleem in je lichaam. Psychische klachten heb je vaak tijdens het eten of direct erna.

Let vooral op je eten wanneer je misselijk bent: eet niet overmatig en niet te vet. Je kunt beter regelmatig kleine beetjes eten en drinken. Vooral dat laatste is belangrijk om uitdroging te voorkomen. Probeer niet te roken en geen alcohol of koude dranken te drinken. Zorg ook voor voldoende frissen lucht en rust.

Als je misselijk bent als gevolg van verkeerd eten of overmatig drinken, is braken de beste oplossing. Zo raak je alle schadelijke stoffen weer kwijt.

Naar de huisarts?

Soms gaat de misselijkheid niet vanzelf over of is het onduidelijk wat de oorzaak is. Neem in ieder geval contact op met je huisarts als er bloed bij je braaksel zit, als je meer dan twee dagen achter elkaar braakt en donkere urine hebt of als de misselijkheid en braken gepaard gaan met hevige buikpijn die langer dan een uur aanhoudt.

Ook bij reisziekte in combinatie met oorsuizen of doofheid is het verstandig om even langs de huisarts te gaan. Dat zelfde geldt voor zwangere vrouwen die overmatig braken en jonge kinderen die naast de misselijkheid ook hoge koorts hebben en geen vocht binnen houden. Wanneer je je ziek voelt of langdurig last hebt van onverklaarbare misselijkheid kun je ook beter even een bezoek brengen aan een dokter.

Geneesmiddelen

Of een arts je geneesmiddelen voorschrijft voor je misselijkheid is sterk afhankelijk van de oorzaak en de situatie. Bij reisziekte worden bijvoorbeeld vaak cyclizine en meclozine voorgeschreven. Deze middelen blokkeren de prikkeling van het braakcentrum in de hersenen en werken vooral goed bij kortdurende misselijkheid en kunnen ook tijdens de zwangerschap gebruikt worden.

Er zijn nog tal van andere geneesmiddelen die de prikkeling van het braakcentrum blokkeren. Ook zijn er middelen die werken op de maag of darm en ervoor zorgen dat de maag sneller leegt, waardoor de misselijkheid afneemt.