Kan melk slecht voor de gezondheid zijn?

De verwijten die melk te verwerken krijgt, zijn niet mis. Het zou het risico op kanker, vooral dan borstkanker en prostaatkanker, verhogen. Het zou diabetes, zwaarlijvigheid, hypertensie, oorontstekingen, rinitis, polyartritis en zelfs autisme in de hand werken. Maar... "Niet één van deze beschuldigingen is wetenschappelijk gefundeerd. We hebben hier te maken met geruchten, meer niet", verzekert de biochemicus en voedingsdeskundige professor Bourre.

Zwaarlijvigheid

Laten we er één aanklacht uitpikken om een en ander duidelijk te maken: zwaarlijvigheid. Van de 49 studies die een verband trachtten te leggen tussen melk (of calcium) en zwaarlijvigheid, concludeerden er 41 dat er geen enkel effect waarneembaar was. Vijf studies brachten gewichtsverlies aan het licht, één studie concludeerde dat melk "beschermt tegen gewichtstoename" en twee studies kwamen tot de slotsom dat melk gewichtstoename veroorzaakt. Op basis van deze gegevens dan besluiten dat je van melk zwaarlijvig wordt, lijkt nogal kort door de bocht...

Moeten we bang zijn voor een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker? "Omtrent kanker van de dikke darm en de endeldarm hebben we momenteel voldoende expertise en ernstige studies om te kunnen stellen dat de aanwezigheid van zuivelproducten in een gevarieerd eetpatroon het risico niet verhoogt. Integendeel, het doet het risico zelfs dalen met 20 tot 40 procent", stipt professor Bourre aan.

Bij borstkanker zijn de studies minder talrijk, maar tot nu toe heeft geen enkele studie een ongunstig of een beschermend effect van melk kunnen aantonen. Bij prostaatkanker is er twijfel: diverse studies lijken aan te geven dat overdreven calciumconsumptie het risico op deze ziekte kan doen toenemen. "Maar overdreven is dan echt wel overdreven. Dan denken we bijvoorbeeld aan sommige Amerikanen, die zich volproppen met voedingssupplementen. Of aan echte melkliefhebbers die elke dag 1 of 2 liter melk drinken!"

Rijk aan calcium

Op de website van het Voedingscentrum lezen we: "Magere melk en melkproducten zijn een belangrijk onderdeel van een gezond voedingspatroon en zijn daarom opgenomen in de Schijf van Vijf. Voor melkproducten is 450-650 ml per persoon per dag een gemiddelde hoeveelheid." Aangeraden wordt drie zuivelproducten per dag te gebruiken. Een concreet voorbeeld: een glas melk bij het ontbijt, een stukje kaas bij de lunch, een yoghurtje ’s avonds. Onnodig te zeggen dat vele mensen deze aanbeveling niet halen...

Wie melk (ook bijvoorbeeld geiten- of paardenmelk) en zuivel volledig bant, loopt veel meer risico op allerlei kwalen dan wie ze in redelijke hoeveelheden eet. "Zonder zuivelproducten kunnen we onze behoefte aan calcium onmogelijk dekken: zodra we ze schrappen, ontstaat er een tekort", aldus onze specialist. "En net calcium is onze garantie op een stevig skelet, niet enkel tijdens de groei maar ons hele leven lang: het bot fossiliseert niet, het verstart niet maar leeft. Het is belangrijk dat we dit beseffen, want ons skelet wordt tijdens ons leven drie tot vier keer vernieuwd."

Zijn er dan geen andere levensmiddelen die calcium bevatten? "Toch wel. Groenten zijn daar een voorbeeld van. Maar die hebben het grote nadeel dat ze ook fytaten bevatten, substanties die de calciumabsorptie in de darm remmen. Zelfs broccoli, een van de weinige planten zonder fytaten, blijkt niet erg interessant als calciumbron: men moet al een kilo broccoli eten om evenveel calcium op te nemen als met één glas melk", legt professor Bourre uit. Een andere optie: sardientjes in olie. Die bulken van het calcium maar leveren ook viermaal meer calorieën dan melk...

Zink en jodium

Calcium is niet de enige reden waarom ons glaasje melk zo voedzaam is: het bevat ook grote hoeveelheden zink. “Een zinktekort gaat gepaard met een daling van de immuniteit en dus een grotere vatbaarheid voor infecties”, aldus de professor. Zink zit bijvoorbeeld ook in oesters maar de kans dat je die dagelijks eet, lijkt iets kleiner dan melk, dat bovendien ook bijzonder veel jodium aanlevert. “En aangezien de meeste mensen onvoldoende vis en zeevruchten eten – de voornaamste leveranciers van jodium – is melk het aangewezen levensmiddel om de jodiumbehoefte te dekken. Bij een tekort aan dit spoorelement wordt de geest minder kwiek en nemen de intellectuele functies af”, aldus de professor.

Tot slot heeft melk nóg een troef van formaat: hoogwaardige proteïnen. En die spelen een kapitale rol bij het bewaren van de spiermassa tijdens het verouderingsproces.
 

Wat met intoleranties en allergieën?

De tegenstanders van melk hebben nog enkele argumenten in petto. Volgens hen zijn velen van ons overgevoelig voor melkproteïnen, vaak zonder het te beseffen. De onverteerde melkproteïnen zouden de darmwand poreuzer maken en zo ontstekingen veroorzaken die zich uiten in gewrichtspijn, migraine, huid-aandoeningen, en zo meer. "Ik weet dat 1 procent van de bevolking een intolerantie heeft, maar dan wel voor de lactose en niet voor de proteïnen. Deze mensen kunnen dus hooguit last krijgen van een opgeblazen gevoel wanneer ze melk drinken. Een echte allergie komt enkel bij kleine kinderen voor en geneest meestal voor de leeftijd van drie jaar", weerlegt de professor.

Is melk dus een gif of een toverdrank? Geen van beide. Melk is gewoon een levensmiddel zoals vele andere dat een plaats verdient in een evenwichtig voedingspatroon.

Tot slot nog dit: wees op je hoede voor elke boodschap die je aanmaant om een bepaald levensmiddel categorisch te schrappen.