Meester Frank Visser: 'Het Bromsnor-complex'

Ik hoorde eens een rechter gnuivend verhalen hoe hij een verbalisant, die hem ­volstrekt terecht op de bon wilde slingeren, te kennen had gegeven dat hij beter boeven kon gaan vangen. Het is nog altijd bon ton om neer te kijken op de politieman of -vrouw, die zich dag en nacht moet inzetten voor onze veiligheid. Maar diezelfde rechter vluchtte met wapperende toga de zaal uit toen er werd gevochten. Dat mocht die domme politie dan weer opknappen.

Tot aan de zestiger jaren van de vorige eeuw ­wisten in elk geval de nette mensen nog dat die minachting niet deugde. Maar toen ging de elite openlijk ­meedoen – al was het maar door het politioneel gezag niet langer serieus te nemen. Kon je voorheen rekenen op een strafrechtelijke reactie als je je schuldig maakte aan belediging van een ambtenaar in functie, later kon je dat vrijwel onbestraft doen. Bij de rechtbank werd daar nauwelijks verholen om gelachen, of werd het goedgepraat.

Illustratief voor deze ontwikkeling vind ik de behandeling die veldwachter Bromsnor al in de vijftiger jaren kreeg in de NCRV-­serie Swiebertje. Als onze ­vrolijke landloper zich weer eens had schuldig gemaakt aan een of ­ander gering vergrijp en veldwachter Bromsnor hem volkomen ­terecht opbracht naar het gemeentehuis, kreeg Swiebertje altijd te horen dat het wel meeviel. Uitgerekend de burgemeester koos dan ­steevast diens kant. Bromsnor kon afdruipen. En dat vonden wij als jonge en oudere televisiekijkers allemaal ­ontzettend grappig. Die domme Bromsnor toch.

Het breed gedeelde genoegen om vooral de ­lagere politiebeambte te kakken te zetten, noem ik het Bromsnor-complex. Daarachter schuilt het ­onvermogen om het belang van een gerespecteerd politieapparaat voor de rechtstaat te begrijpen. Mensen menen zich van alles te kunnen permitteren waar het de politie betreft, en komen daar in de regel nog mee weg ook. Wie een beetje de kranten bijhoudt, kan het toch niet zijn ontgaan dat de politie inmiddels een zeer gevaarlijk beroep is geworden. Geslagen en geschopt worden is ­helaas een normaal onderdeel van het politiewerk. Maar nu moedige agenten zelfs worden neergeschoten of doodgereden door allerlei crimineel tuig, dat steeds vaker onze steden en dorpen teistert, begint het wel een beetje te schuren. “Nee, dat is natuurlijk verschrikkelijk”, roept de goegemeente, die niet wil weten hoe dat is gekomen.

“De rechtstaat, mijnheer, daar gaat het om…”, riep een collega me ooit toe, ­nadat hij publiekelijk een vrouwelijke agent had berispt (zonder wettelijke basis ­overigens, maar dat telde dan weer even niet) die een puber een draai om zijn oren had gegeven. De puber had wel eerst de agent voor ‘hoer’ uitgemaakt, dus ik vond dat eigenlijk een uitstekende reactie, maar de verongelijkte puber kreeg gelijk van de rechter en heeft nu ongetwijfeld geen enkel respect meer voor welke agent dan ook.

Maar ja, de rechtstaat… en die domme, domme Bromsnor.