Na een regenbui prijkt in elk blad een druppel die van kwikzilver lijkt
Deze maand is een mijlpaal. En dat heeft alles te maken met de langste dag van het jaar.
Juni staat in het teken van ‘de langste dag’. Bij ieder die tuiniert, is die langste dag in het geheugen gegrift. Stek clematis vóór de langste dag, zaai boerenkool na de langste dag, knip een coniferenhaag vóór, maar stek een conifeer na de langste dag. De langste dag is het kantelpunt van het tuinjaar. Maar waardoor is deze dag een mijlpaal? Bijna alle processen die in planten plaatsvinden, zoals groei en bloei, worden geregeld door hormonen. De aanmaak van die hormonen wordt beïnvloed door de lengte van dag en nacht. Vandaar dat het afnemen van de daglengte – en het langer worden van de nacht na 21 juni – grote gevolgen heeft. Maar natuurlijk spelen andere factoren, zoals de temperatuur, ook een rol.
Vers fruit
De eerste aardbeien van de volle grond rijpen in juni. Die ‘volle grond’ moet je tegenwoordig met een korrel zout nemen, want steeds meer aardbeien worden in potten gekweekt die aan een stang boven de grond hangen. Zo heb je geen last van slakken. Neem een voorbeeld aan die hangcultuur en hang eens een paar potten met aardbeien boven je terras of balkon. Het is weer eens wat anders dan een mandje met petunia’s.
Ook kersen rijpen in juni. De eerste kersen zijn meestal omstreeks half juli rijp. De ouderwetse kersenboomgaard vol hoogstambomen zie je bijna niet meer, maar het beschikbaar worden van laagstamkersen is de redding van de kersenteelt geweest. Voor het plukken hoef je de ladder niet meer op, waardoor de Hollandse kers weer betaalbaar is geworden. Zelf kersen kweken kan ook in een bescheiden tuin of op het terras. De kleinste kersenboompjes worden patiokersen genoemd. Ze worden nog geen twee meter hoog en doen het zelfs goed in een pot. Ze kunnen zichzelf bestuiven, zodat je ook met één boompje kersen kunt oogsten.
Spektakel en aftakeling
Juni is ook de maand van de lupine. Dat is een lastige plant: als hij bloeit, is er geen mooier spektakel te bedenken, maar na de bloei is de plant niet om aan te zien. De oplossing ligt voor de hand. Knip lupine na de bloei vlak boven de grond af, geef een plens water en na drie weken staat er weer een frisse toef blad. Na een regenbui prijkt in het midden van elk blad een water druppel die wel van kwikzilver lijkt. Ook de rozen bloeien deze maand. De takken van theerozen en floribunda’s buigen door onder hun bloemenvracht, langs schuttingen en pergola’s bloeien de klimrozen. Vroeger werden rozen vaak in een rozenperk geplant. Tegenwoordig staan ze vaker gewoon tussen andere planten in een border. Probeer er iets voor te planten, zodat je wel van de bloemen kunt genieten, maar het staketsel waaraan die bloemen groeien minder opvalt. Want laten we eerlijk zijn: de struik zelf is niet het mooiste deel van de plant. Je kunt er kattenkruid voor planten, of hoge blauwe campanula’s. Ook geranium ‘Rozanne’, die nu in bloei komt, kleurt schitterend bij rozen. Andere tuingeraniums (of ooievaarsbekken, zo je wilt) beginnen ook in juni te bloeien. Of kies voor een gedurfde combinatie, zoals de knalpaarse geranium psilostemon voor een geelbloeiende roos.
In vijvers komen de waterlelies nu in bloei. Waterlelies zijn temperamentvol: ze mokken op druilerige dagen en weigeren dan hun bloemen te openen. De roze ‘James Brydon’ is een van de weinige waterlelies waarvan de bloemen ook bij slecht weer opengaan. Dit en de bloeiperiode kan een punt van overweging zijn. De robijnrode waterlelie ‘Escarboucle’ bloeit tot in oktober. Maar er zijn natuurlijk puristen die vinden dat een waterlelie wit moet zijn. De witste van allemaal heet ‘Albatros’.
Kruiden en groenten
Sommige planten houden van warme nachten. Die zijn er pas in juni, hoewel je zelfs daar niet op kunt rekenen. Een voorbeeld van zo’n warmteminnaar is basilicum. Koop een potje bij de supermarkt, gebruik het blad en trek de afgeknipte plantjes voorzichtig uit elkaar. Je kunt er een pot of bloembak mee vullen. Geef wel voldoende water, want basilicum houdt niet van droogte. Basilicum is een modeplant en je kunt tegenwoordig wel tien verschillende variëteiten kopen. Voor de keuken is de gewone groene basilicum het handigst, maar kaneelbasilicum (met paars aangelopen, ingesneden blad) is een plaatje om te zien. Bovendien bloeit deze variëteit van juni tot de eerste nachtvorst. Rond de plant zoemt het de hele zomer van de hommels en de bijen.
Courgettes, tomaten, pompoenen en aubergines houden ook allemaal van warmte. Wacht met het planten totdat de grond goed is opgewarmd, anders hebben ze een armzalige start en wordt het niets.
Vlierbloesem
Ook buiten de tuin is van alles te beleven. De vlier bloeit en wie iets exclusiefs ter tafel wil brengen, kan verse vlierbloesemschermen plukken, ze door een beslagje halen en ze frituren. Ook het maken van vlierbloesemsiroop hoort bij de folklore van juni. Kijk bij het plukken van de vlierbloesem vooral ook om je heen, want veel wilde bloemen – zoals margieten, vingerhoedskruid en kamperfoelie – staan nu in volle bloei. Ga er ook eens in de avondschemer op uit en zie hoe de wilde kamperfoelie gonst van de nachtvlinders.
