17 oorzaken van stinkende urine

Gezonde urine is lichtzuur en heeft een zwakke, bouillonachtige geur. Wat je eet of drinkt, te weinig vocht en geneesmiddelen kunnen de geur van je plas beïnvloeden, net als een urineweginfectie. We zetten zeventien veelvoorkomende oorzaken van stinkende urine voor je op een rij.

1. Iets wat je at of dronk

Het is misschien wel de bekendste oorzaak van afwijkende urinegeur: het eten van asperges. Asperges geven je urine een sterke, zwavelachtige geur door de manier waarop je lichaam asparagusinezuur verteert. Maar ook koffie, vis, uien en knoflook kunnen een (onschuldig) luchtje aan je plas geven.

2. Je drinkt niet genoeg

Vocht verdunt je urine. Maar als je te weinig drinkt is je urine heel geconcentreerd  - en dus donker - en dat ruik je: er ontstaat een ammoniakachtige geur. Op zich is dat onschuldig, maar te weinig drinken vergroot wel de kans op nierstenen en blaasontsteking. Meer water drinken is daarom het devies. Ook fruit en groenten leveren trouwens vocht.

Lees ook: dit zegt de kleur van je urine

3. Je hebt een urineweginfectie

Als ongewenste bacteriën de urinewegen binnendringen kunnen ze een infectie veroorzaken – urineweginfectie of cystitis. Dit wordt vaak veroorzaakt door de Escherichia coli-bacteriën die van nature in de darm voorkomen en die soms in de urinebuis terechtkomen en de urinewegen bereiken. Zo'n blaasontsteking of infectie aan de urinewegen komt met een penetrante geur. Daarbij is de urine vaak troebel of rood. Als je urine een rode kleur heeft en je weet zeker dat het niet ligt aan iets wat je gegeten hebt, bietjes bijvoorbeeld, ga dan even naar de huisarts. Overigens kan een prostaatontsteking ook een blaasontsteking tot gevolg hebben, met stinkende urine.

4. Je hebt nierstenen

Nierstenen kunnen zeurende pijnklachten (koliekpijnen) én stinkende urine veroorzaken. Wanneer een niersteen vanuit de nier de urineleider inschiet en daar blijft steken, kan de urine niet goed worden afgevoerd. De nier raakt hierdoor steeds verder gevuld met urine. Dit heet stuwing en kan veel pijn geven. De urine die je wel uitplast, ruikt dan sterk. Ruikt je urine naar rotte eieren? Ook dat kan door nierstenen komen. In dat geval gaat het om zogenoemde cystinestenen. Cystine is een aminozuur dat die zwavelachtige geur veroorzaakt. Cystinestenen komen alleen voor bij mensen met een erfelijke afwijking die cystinurie heet en zijn uiterst zeldzaam: ongeveer 1 procent van de mensen met nierstenen heeft deze vorm.

5. Je hebt corona gehad

Mensen die tijdens een corona-infectie hun reuk- en smaakvermogen verloren, klagen achteraf regelmatig over  een vieze chemische geur of brandlucht van bepaalde producten, denk aan vlees, uien, peper, bouillon en koffie. Ook benoemen ze de extreem chemische geur van hun urine. Misschien stinkt hun plas helemaal niet, maar dat is wel hoe het ervaren wordt. Bij de meeste mensen verdwijnt de chemische geur na verloop van tijd.

6. Je houdt je plas te lang op

Als je je plas te lang ophoudt, kan die geconcentreerde urine sterk ruiken als je uiteindelijk wel gaat plassen. Je urine ophouden kan echter ook serieuze gezondheidsgevolgen hebben: de blaas kan namelijk te veel uittrekken en zijn knijpkracht verliezen. Dit kan het uitplassen bemoeilijken. Verder kan de druk in je blaas oplopen en dit kan weer een nierbeschadiging tot gevolg hebben. Ook loop je meer risico op blaasinfecties.

Lees ook: kan je blaas knappen?

7. Je hebt onbehandelde diabetes

Een zoete, fruitige urinegeur wijst op een overschot aan glucose. Vaak wordt het als 'appelgeur' omschreven. Dit kan een teken van diabetes zijn. Niet alleen de zoete geur (en smaak) van de urine is een kenmerk, maar ook veel drinken en plassen wijzen op diabetes. Overigens kan diabetes ook urine met acetongeur veroorzaken.

8. Je hebt Maple Syrup Urine Disease (MSUD)

Maple Syrup Urine Disease (MSUD) is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte waarbij de afbraak van drie aminozuren (leucine, isoleucine en valine) niet goed verloopt. Deze aminozuren komen voor in je voeding (onder andere in vlees, vis en melk). De ziekte kan mensen en hun urine een zoetige geur geven. Met een dieet is er overigens goed met MSUD te leven.

9. Je hebt een seksueel overdraagbare aandoening (SOA)

Sommige seksueel overdraagbare aandoeningen gaan gepaard met afscheiding die - gemengd met je urine - een nare geur veroorzaken. Zo brengt trichomoniasis (veroorzaakt door de parasiet trichomonas vaginalis) een visgeur met zich mee. Ook de geslachtsziektes gonorroe en chlamydia zorgen voor stinkende, groengele urine. Vermoed je dat je een SOA hebt, haast je dan naar de huisarts. De meeste geslachtsziektes zijn prima te behandelen met antibiotica, maar onbehandeld kun je er soms zelfs onvruchtbaar door worden.

10. Je hebt een overschot aan B-vitamines

Is je urine bijna neon-geel van kleur en sterk van geur? Dan kan het zijn dat je een teveel aan B-vitamines uitplast. Riboflavine, oftewel B2, geeft een gele kleur en rare geur. Het zit vaak in B-complex en multivitamines. Ook een teveel aan B6 (pyridoxine) geeft extra geur aan je plas. Teveel B1 (thiamine) kan een visachtige geur veroorzaken.

11. Je slikt bepaalde geneesmiddelen

Antibiotica kunnen je plas een zwavelachtige geur geven. Maar ook medicijnen tegen diabetes en reumatoïde artritis veroorzaken stinkende urine.

12. Je bent zwanger

Natuurlijk kan het zijn dat je plas raar ruikt als je zwanger bent. Misschien ben je licht uitgedroogd door het vele overgeven, of ligt het aan de prenatale vitamines die je slikt. Maar het kan ook zijn dat je enorm gevoelig bent voor geuren, door de hormonen in je lijf. Dat heeft zelfs een naam: hyperosmie. In dat geval heeft je urine geen andere geur, maar ervaar je de bestaande geur als meer intens of zelfs vies.

13. Je wast jezelf te grondig

Als je niet alleen je lijf maar ook je vagina met zeep wast, kan dat je vaginale flora verstoren. Dit kan leiden tot extra afscheiding of een vaginale infectie, die een nare geur afscheiden als je plast. Ook bij het gebruik van een inwendige spoeling, de zogenoemde vaginale douche, kan er een een bacteriële disbalans ontstaan. Het gevolg?  Bacteriële vaginose, vaginale schimmel of zelfs pelvic inflammatory disease (PID). Dat laatste is een ontsteking in het kleine bekken. Dit is het gevolg van  verspreiding van bacteriën, meestal vanuit de vagina via de baarmoederhals naar de inwendige vrouwelijke geslachtsorganen. De ontsteking kan zich vervolgens verder uitbreiden naar de eierstokken, het buikvlies, de blaas of de endeldarm.

14. Je lever of nieren begeven het

Je lever filtert en elimineert afval. Als dit orgaan zijn werk niet op de juiste manier kan doen, bijvoorbeeld door ziekte, ruikt je urine vies en is sprake van een donkere urinekleur. Als je een verminderde nierwerking hebt, dan kan je plas sterk naar ammoniak ruiken.

15. Er zit poep in je blaas

Een vesico-intestinale fistel is een abnormale verbinding tussen de blaas en de darmen. Deze fistels kunnen ontstaan als gevolg van een aantal darmaandoeningen, zoals diverticulitis, colonkanker en de ziekte van Crohn (chronische ontsteking van de darmwand). Ook een zware bevalling, een operatie als een hysterectomie (baarmoederverwijdering) of een keizersnede kunnen zo'n fistel veroorzaken. Eén van de symptomen is vaak moeten plassen, maar steeds maar een klein beetje, ook kan plassen pijn doen. Daarnaast kunnen ontlasting en gassen in je blaas terechtkomen, wat dikwijls leidt tot een urineweginfectie en stinkende urine veroorzaakt.

16. Je hebt het visgeursyndroom

Trimethylaminurie (TMAU) staat ook wel bekend als het visgeursyndroom en is een zeldzame genetische ziekte. Een afwijkende lichaamsgeur is het voornaamste symptoom. De geur wordt wel vergeleken met die van vis, uitwerpselen of vuilnis, en wordt uitgescheiden door de poriën, zweet, urine, speeksel en vaginale afscheiding. Het wordt meestal veroorzaakt door een defect FMO3-gen, dat ervoor zorgt dat er te weinig proteïne wordt geproduceerd. De schadelijke stof trimethylamine (TMA) hoopt zich na een tijd op in het lichaam, wat die karakteristieke vislucht veroorzaakt. Er zijn twee vormen van trimethylaminuria: primair en secundair. De primaire vorm wordt veroorzaakt door het defecte FMO3-gen, de secundaire niet.

Zowel mannen als vrouwen kunnen het visgeursyndroom hebben. Maar de aandoening wordt wel erger bij vrouwen wanneer ze ongesteld zijn. Dit komt door de hormonale veranderingen die plaatsvinden tijdens de menstruatie. Dit betekent ook dat trimethylaminuria erger kan worden door de anticonceptiepil. Mensen die het hebben, belanden door de geur vaak in een sociaal isolement. Een dieet waarbij zwavel, stikstof en choline worden vermeden kan de geur beperken, maar een echte behandeling is er (nog) niet voor trimethylaminurie. Sommige mensen hebben baat bij antibiotica of actieve kool.

17. Er is sprake van tyrosinemie type 1

Tyrosinemie type 1, oftewel TYR-1, is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte. Het komt in Nederland bij naar schatting één op de 250.000 pasgeboren voor en wordt meestal ontdekt via de hielprik. Patiënten met TYR-1 kunnen het aminozuur tyrosine niet goed afbreken. Dat is een bouwsteen van de eiwitten in de voeding en de eiwitten in het eigen lichaam. Bij patiënten met TYR-1 hoopt het tyrosine zich op in het bloed en in het lichaam en dat kan ernstige schade aan de nieren en lever veroorzaken. Het teveel aan tyrosine geeft lichaamssappen, zoals urine, een kool-achtige, nare geur. Kinderen met TYR-1 krijgen een eiwitbeperkt dieet voorgeschreven en een medicijn dat de vorming van giftige stoffen kan voorkomen.